TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 597

Maconnerie, và kế vị Nguyễn Văn Vĩnh làm chủ bút báo L’ Annam
Nouveau. Hiện nay ở Saigon). - bị tan rã ngay sau 2 tháng hoạt động suông.
Giáp không đồng ý về danh từ “ phát xít “ của Tuấn và các đồng chí trong
nhóm “độc lập chống phát xít “. Trong một cuộc thảo luận, Tuấn có nói :”
Ai cũng biết rằng danh từ “ fascite” phát xuất từ Tây Âu lần đầu tiên từ khi
Mussolini lên nắm chánh quyền ở La Mã, và áp dụng chế độ độc tài phát
xít. Sau đó, người ta gọi chung các chế độ độc tài, Ðức quốc xã của Hitler
và quân phiệt Nhật của Tojo, bằng danh từ phát xít.
Ở Việt Nam, danh từ phát xít được ám chỉ cả đế quốc thực dân Pháp cũng
như đế quốc Nhật.
Hai anh Ðặng Thái Mai và Võ Nguyên Giáp gia nhập “ liên đoàn các nhà
văn chống phát xít “ với chủ đích lôi kéo liên đoàn này vào đảng cộng sản,
nhưng khi gặp sự cương quyết nhận định ý nghĩa chống luôn cả phát xít
Nga sô, do các bạn của nhóm AFI chủ trương, hai anh ấy rút lui.
Ðối với các đảng phái quốc gia thân Nhật, Tuấn và các bạn đồng chí cũng
gặp sự chống đối quyết liệt như thế.
Một buổi tối, sau một cuộc nhóm họp chung của các phần tử còn lại với
nhau sau khi Mặt trận bình dân đổ vỡ, Nguyễn Tường Tam cùng Tuấn ra về
một lúc, cùng đi một đường, dọc bờ hồ Hoàn Kiếm. Tam hỏiTuấn bằng
giọng khôi hài :
- Người Nhật làm gì hại anh mà anh chống Nhật ?
Tuấn cười trả lời :
- Thế thì người Nhật làm gì cho anh mà anh thân Nhật.
Câu chuyện đấu khẩu nửa thật nửa đùa kéo dài cho đến đầu đường xe điện
đi Thái Hà ấp. Nhưng lập trường chính trị và cách mạng của Tuấn vẫn
cương quyết bảo vệ tính chất thuần túy quốc gia, mặc dầu các phong trào
thân Nhật, thân Pháp, đang đồng thời phát triển ngấm ngầm, và đả kích
nhau sôi nổi trong các giới trí thức Hà thành bị chia rẽ vì lập trường chính
trị.
Việc Staline ký hiệp ước “ bất xâm lăng “ của Hitler lại là một dịp để Tuấn
đả kích chính sách cộng sản, và Tuấn hăm hở nói với Võ Nguyên Giáp và
Trần Huy Liệu rằng Staline phản bội các đảng cộng sản thế giới.