Cấp độ 2 bao gồm các loài động vật xã hội. Vòng lặp phản hồi của chúng giúp
xác định bầy đàn và thiết lập thứ tự xã hội phức tạp trong bầy thông qua các biểu
cảm và cử chỉ.
Cách phân chia cấp độ như trên khá giống với các giai đoạn tiến hóa của não bộ ở
loài có vú. Phần cổ xưa nhất trong não chúng ta là phần phía sau. Phần này kiểm
soát sự thăng bằng, tập tính lãnh thổ và bản năng. Bộ não mở rộng ra phía trước
và tạo nên hệ viền, tức phần “não khỉ” điều khiển các cảm xúc và nằm ở trung
tâm não. Não trẻ em cũng phát triển từ sau ra trước như vậy.
Vậy ý thức con người nằm ở đâu? Điều gì khiến chúng ta khác với thực vật và
động vật?
Giả thuyết của tôi là con người khác với động vật vì ta nhận biết được thời gian.
Ta có ý thức về thời gian bên cạnh ý thức về không gian và xã hội. Phần xuất
hiện sau cùng trong não chúng ta là phần vỏ não trước trán, nằm ngay sau trán.
Nó liên tục mô phỏng tương lai. Động vật tưởng như biết lên kế hoạch, chẳng hạn
khi chúng ngủ đông, nhưng những hành vi đó hoàn toàn mang tính bản năng.
Không thể nào dạy cho đám chó mèo cưng của bạn ý nghĩa của tương lai, vì
chúng sống trong hiện tại. Nhưng con người thì luôn dự tính tương lai, thậm chí
cả tương lai sau khi qua đời. Chúng ta luôn luôn lập kế hoạch và mơ mộng. Não
chúng ta là một cỗ máy xây dựng kế hoạch.
Ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI) cho thấy khi lên kế hoạch thực hiện một việc, ta
truy cập và kết hợp các ký ức về việc đó, nhờ vậy mà kế hoạch của chúng ta thực
tế hơn. Có thuyết nói rằng động vật không có hệ thống ký ức phức tạp do chúng
chỉ sống bằng bản năng nên không cần khả năng hình dung về tương lai. Nói
cách khác, mục đích tồn tại của ký ức là để chiếu nó vào tương lai.
Trong khung lý thuyết trên, ta có thể định nghĩa tự nhận thức là khả năng tự đặt
chính mình vào một tình huống mô phỏng tương lai, nhất quán với một mục tiêu
nhất định.
Áp dụng lý thuyết này vào lĩnh vực máy móc, ta thấy ngay những cỗ máy hiện
đại nhất hiện tại nằm ở tầng thấp nhất của Cấp ý thức 1, với khả năng biết xác
định vị trí của mình giữa không gian. Phần lớn các robot, như robot tham dự cuộc
