Trong Thiền, người ta hay nhắc đến "tiếng vỗ của một bàn tay". Trong
truyện ngắn của Kawabata, một cánh tay cũng có bản ngã của nó, thế giới
của nó, đời sống của nó.
Chưa bao giờ có tác phẩm văn chương nào cho ta nhìn gần một cánh tay
như thế với tất cả vẻ đẹp, sự nuột nà và sự sống bí ẩn của nó. Với ý nghĩa
đó thì nó là cánh tay mà ta vẫn gặp trong đời sống. Có điều là do thói quen
hời hợt, ta chưa bao giờ ôm vào lòng một cánh tay như thế, nghĩa là chưa
bao giờ chứng đắc được cái kỳ diệu của sự vật, điều mà người Nhật gọi là
myo (diệu).
Những tác phẩm văn xuôi của Kawabata gần gũi với tinh thần thơ Haiku
hơn cả là các truyện ngắn gọi là "tiểu thuyết nắm tay", hay “Truyện trong
lòng bàn tay” - (Kobushi no Shosetsu: chưởng chi tiểu thuyết), loại truyện
cực ngắn chỉ độ một vài trang trở lại mà ông rất sở trường. Trong các
truyện nắm tay ấy, thi pháp của chân không ở Kawabata bộc lộ rất thân
tình. Qua tiếng thầm thì của trái tim, gương mặt người hấp hối... Kawabata
để cho phần không nói ra chìm sâu vào trong ta.
Đó là dư tình (yojo), đó là làn hương kín đáo vẫn nhẹ nhàng bay qua
những trang văn của người nghệ sĩ lỗi lạc ở Kamakura.
Cái chết của một họa sĩ trẻ, bạn thân của Kawabata, đã làm ông xúc
động. Cũng một phần vì anh ấy mà Kawabata đã viết đoản thiên Con mắt
mạt kì (Matsugo no me),
trong đó tác giả không tán đồng việc tự sát.
Nhà văn Akutagawa mà Kawabata có quen biết đã tự sát vào năm 1927.
Sáu năm sau Kawabata gợi lại việc ấy trong Con mắt mạt kì và cho rằng:
"Dù ta có thể xa rời cuộc đời đến đâu đi nữa thì tự sát nào phải là một
hình thái của giác ngộ... Tôi không cảm phục cũng chẳng thiện cảm gì với
sự tự sát".
Đọc lại những dòng trên, ta không khỏi ngậm ngùi khi thấy rằng, về sau
chính Kawabata cũng kết thúc cuộc đời bằng con đường ông không đồng
tình ấy: tự sát!
