Quark là giống vật quái chiêu. Không như proton là hạt mang điện tích
+1, hay electron mang điện tích -1, quark lại mang điện tích là phân số tính
theo phần ba. Và bạn sẽ không bao giờ bắt được hạt quark ở một mình; nó
luôn luôn bám lấy hạt quark khác kế bên. Trên thực tế, lực giữ cho hai (hay
nhiều hơn) các hạt này ở gần nhau thậm chí càng tăng mạnh khi bạn càng
chia tách chúng – như thể chúng gắn kết bằng một kiểu dây thun hạ nguyên
tử nào đó. Chia tách hạt quark đủ mức, dây thun này bật lại và năng lượng
tích trữ sẽ vận lực E = mc
2
để tạo ra một hạt quark mới ở mỗi đầu, trả bạn lại
về khởi điểm.
Trong suốt kỷ nguyên quark-lepton, vũ trụ đủ đậm đặc để cho sự chia
cắt tầm trung bình giữa các quark không gắn kết có thể cự lại sự chia cắt
giữa các quark có gắn kết. Dưới các điều kiện ấy, tính trung thành giữa các
quark kề nhau không còn rõ ràng nữa, và chúng chuyển động tự do giữa
chúng với nhau, bất kể việc vẫn ràng buộc với nhau xét về tổng thể. Tình
trạng vật chất này, một kiểu vạc nấu quark, được một nhóm các nhà vật lý ở
Phòng thí nghiệm Quốc gia Brookhaven phát hiện và báo cáo lại lần đầu tiên
năm 2002.
Nhiều bằng chứng lý thuyết gợi ý rằng một gia đoạn của vũ trụ sơ khai,
có lẽ thuộc một trong số các lần tách lực, đã phú cho vũ trụ tính bất đối xứng
rất ấn tượng, theo đó số hạt vật chất chỉ suýt soát nhiều hơn số hạt phản vật
chất: một tỉ lẻ một trên một tỉ. Khác biệt nhỏ như thế về quần thể là rất khó
nhận thấy giữa bao nhiêu hoạt động liên tục gồm tạo thành, tiêu hủy, và tái
tạo của các hạt quark và phản quark, electron và phản electron (được biết
nhiều hơn với tên positron), rồi neutrino và phản neutrino. Kẻ đơn chiếc sẽ
có muôn vàn cơ hội tìm đối tượng để cùng nhau hủy, và mọi kẻ khác cũng
vậy.
Nhưng không lâu hơn nữa. Khi vũ trụ bắt đầu giãn nở và nguội đi, phát
triển lơn hơn so với kích cỡ hệ Mặt Trời của chúng ta, nhiệt độ nhanh chóng
giảm xuống dưới một nghìn tỉ độ Kelvin.
Một phần triệu giây đã trôi qua kể từ lúc khởi đầu.
