VẾT SẸO VÀ CÁI ĐẦU HÓI - Trang 117

- Rồi!
- Ông có đọc truyện ngắn "Thần tượng" không?
- Ông thấy thế nào?
- Chẳng thấy thế nào cả… Nghệ thuật xoàng…
- Tôi muốn hỏi ông về nội dung?
À, ra thế? Vòng vo mãi để nói về cái truyện ngắn này. "Thần tượng" của tác
giả Nguyễn Toàn Năng, mang nhiều tính biểu tượng. Một pho tượng đồng
dựng bên bờ sông, ngày nào cũng lũ lượt người kéo nhau đến thắp hương
khấn vái, cầu xin ban lộc ban phúc một cách mù quáng. Người ta quên rằng
đó chỉ là một khối đồng vô tri vô giác. Nếu truyện chỉ có thế thì không sao.
Nhưng có nhiều chi tiết khiến người ta liên tưởng đến nguồn gốc tổ tiên của
Đức thánh Trần và lai lịch một lãnh tụ cộng sản.
Sau khi số báo phát hành được nửa tháng, khắp cả Hà Nội và lan ra các tỉnh
khác lời bàn tán: truyện ngắn "Thần tượng" muốn phủ nhận truyền thống
anh hùng của dân tộc và đường lối lãnh đạo của Đảng Cộng sản hiện nay.
Người ta còn đồn kháo về cái chi tiết: pho tượng chỉ tay xuống sông, ám
chỉ rằng cái thần tượng ấy muốn dẫn dắt bàn dân thiên hạ nhảy xuống nước
trẫm mình.
Cù Văn Hòn đã từng nghe những lời bàn ấy. Nhưng anh ta không bàn lại,
và cũng không nói thêm với một người thứ hai nào. Mấy chục năm qua, suy
diễn kiểu ấy đã làm tổn thương đến sự tìm tòi sáng tạo của nghệ thuật. Bây
giờ, nếu tác giả có ngầm ý không hay cũng nên lờ đi. Nếu luồng gió phê
bình xoáy sâu vào cái tính biểu tượng này, e rằng người nghệ sĩ sẽ lại hốt
hoảng thụt đầu vào trong vỏ chai cứng.
Với Quách Quyền Lực, Hòn càng không hé miệng nói một lời nào. Lực
không có cái đức tính điềm tĩnh tối thiểu của một người làm học thuật. Hễ
có kiến đốt là cậu ta nhảy chồm lên và la hét ầm ĩ: "Trời ơi! Tôi bị kiến đốt!
Tôi bị kiến đốt!". Hễ nghe phong thanh cấp trên phê phán một điều gì đó là
cậu ta sẵn sàng nằm úp sấp, duỗi chân tay, đặt roi vào mông: "Xin các vị
đánh tôi thật đau để tôi thấm thía khuyết điểm này?"… Hòn định bụng cứ
im lặng, may mà qua được, chẳng ai có ý kiến ý cỏ gì thêm, cả Lực và cả
cơ quan bình yên vô sự… Nhưng bây giờ Lực hỏi thì Hòn đành phải nói