VẾT SẸO VÀ CÁI ĐẦU HÓI - Trang 266

***
Như cỗ máy không một phút ngừng hoạt động, con người Lực quay liên
tục. Tất ta tất tưởi đi thăm bạn học cũ hiện đang giữ những chức vụ chủ
chốt trong tỉnh, trở về đền Quan Hoàng Mười, Lực thư giãn được một chút,
thả bộ bên bờ sông Lam. Mùa thu. Nước sông xanh biếc. Những chiếc
thuyền vớt rươi thưa thớt, trôi lửng lờ. Sương mờ lãng đãng…
Khu đền nằm giữa vùng sông núi hùng vĩ và trữ tình. Sông Vĩnh và sông
Lam tạo nên một bãi bồi hình con hạc, cho nên người ta gọi đó là cánh
đồng Mỏ Hạc. Đầu hạc chầu núi Nghĩa Liệt. Đuôi hạc xòe ra ở phía đông
lóe sáng ánh mặt trời lúc bình minh. Núi Dũng Quyết và núi Hồng Lĩnh ở
hai bên như đôi cánh hạc khổng lồ giang rộng giữa trời xanh. Cách một
quãng về phía thượng nguồn là ngã ba Tam Kỳ. Tương truyền thuở hồng
hoang, con hạc từ thượng giới bay xuống, tháy con cá gáy to, hạc mổ, cá
quẫy mạnh và nước duềnh lên mở ra ba cửa sông tạo thành ngã ba Tam Kỳ.
Dân gian truyền nhau câu hát: "Thần về mở cõi cho ta - Đền thờ Mỏ Hạc
ngã ba Tam Kỳ".
Đền thờ chính Quan Hoàng Mười ở Mỏ Hạc, làng Xuân Am, phía bắc sông
Lam. Vốn xưa kia, nơi đây cây cối rậm rạp, cổ thụ xanh um. Những gốc
cây sống qua hàng thế kỷ, sần sùi, vạm vỡ như những chiến binh canh giữ
vùng địa linh. Ngôi đền cổ kính gồm hai tòa thượng điện và bái đường ngự
trên ba hec ta đất. Cùng thờ với Quan Hoàng là thờ Song Đồng Ngọc nữ và
hai vị tướng cận vệ của Ngài.
Ba ngôi mộ của ba vị tướng ở cạnh đền. Các triều đại phong đạo sắc
thường phong riêng cho Song Đồng Ngọc nữ; còn ba vị tướng thì phong
chung, bao giờ cũng ghi tên Quan Hoàng Mười lên đầu.
Qua chiến tranh, cây cối và đền đài bị tàn phá nặng nề. Cách đây mấy năm,
được sự hỗ trợ của Nhà nước, dân làng Xuân Am đã góp tiền phục hồi và
tôn tạo. Người ta chuộc về được những bộ phận của ngôi đền cũ và dựng
lại trên vị trí ban đầu. Hình chạm trổ long li quy phượng gợi lên vẻ trang
nghiêm huyền thoại. Bức hoành phi "Anh dục tú chung" sơn son thiếp vàng
phảng phất hương khc; thờ phụng. Trong điện thờ, ngự tọa uy nghiêm Cung
Tứ phủ Quan Hoàng, Cung Tứ Hổ, Cung Ngũ vị Tôn ông, Cung Tứ vị