mạng. Quan trọng hơn cả, ông đã hệ thống hóa luật pháp La Mã và đưa ý
tưởng bình đẳng trước pháp luật vào một hệ thống pháp luật được gọi là
Luật Napoleon. Napoleon xem bộ luật này là di sản lớn nhất của ông và
muốn áp dụng nó trên mọi lãnh thổ mà ông kiểm soát.
Lẽ dĩ nhiên, công cuộc cải cách đạt được qua cuộc Cách mạng Pháp
và Napoleon là không thể đảo ngược. Ở một vài nơi như Hanover thuộc
Đức, giới quyền thế cũ phục hồi ngay sau khi Napoleon thất trận và phần
lớn những gì người Pháp xây dựng được đã vĩnh viễn mất đi. Nhưng ở
nhiều nơi khác, chế độ phong kiến, các phường hội và giới quý tộc đã hoàn
toàn bị phá vỡ hay suy yếu. Ví dụ như ở nhiều nơi, luật Napoleon vẫn duy
trì hiệu lực ngay cả sau khi người Pháp ra đi.
Suy cho cùng, quân đội Pháp gây ra nhiều tang thương ở châu Âu,
nhưng họ cũng thay đổi triệt để vị thế các nước ở đây. Ở phần lớn châu Âu,
thế là đã chấm dứt các mối quan hệ phong kiến, quyền lực của các phường
hội, sự kiểm soát chuyên chế của nhà vua và các hoàng thân quốc thích, sự
thâu tóm quyền lực kinh tế, xã hội và chính trị của giới tăng lữ cũng như
nền tảng của chế độ cũ, đối xử cách biệt giàu nghèo với con người dựa vào
nguồn gốc xuất thân của họ. Những thay đổi này tạo ra kiểu thể chế kinh tế
dung hợp để từ đó cho phép công nghiệp hóa bén rễ ở những nơi này. Đến
giữa thế kỷ 19, công nghiệp hóa nhanh chóng diễn ra ở hầu hết những vùng
thuộc sự kiểm soát của người Pháp, trong khi ở những nơi người Pháp
không chinh phục được như Áo-Hung và Nga, hay chỉ chiếm đóng tạm thời
và hạn chế như ở Ba Lan và Tây Ban Nha, thì nhìn chung vẫn trì trệ.
ĐI TÌM SỰ HIỆN ĐẠI
Mùa thu năm 1867, Ōkubo Toshimichi, quan cận thần nhất phẩm của
lãnh địa Satsuma ở nước Nhật phong kiến, đi từ thủ phủ Edo, hiện nay là
Tokyo, đến thành phố Yamaguchi. Ngày 14/10, ông diện kiến các nhà lãnh
đạo lãnh địa Chōshū. Ông đưa ra một đề nghị đơn giản: họ sẽ kết hợp lực
