người bạn da trắng can thiệp. Người chủ cuối cùng đồng ý, dù còn e dè,
nhưng bắt Masire trả gấp bốn lần giá dành cho người da trắng. Masire rút
lui và kết luận: “Không chỉ pháp luật, mà chính những tập quán của người
da trắng đã hạn chế người châu Phi sở hữu đất trống hoặc có giấy phép
kinh doanh và chính điều đó đã không cho phép người da đen phát triển
kinh doanh tại Bechuanaland”.
Nhìn chung, các vị thủ lĩnh, và người Tswana, đã may mắn. Họ ngăn
chặn thành công việc Rhodes chiếm đất của mình nhờ vào quá trình phản
kháng kịch liệt. Do Bechuanaland vẫn chỉ là “râu ria” đối với người Anh,
sự sáng lập của những điều luật gián tiếp ở đây không đi theo một vòng
tròn luẩn quẩn như ở Sierra Leone. Tswana cũng tránh được sự bành trướng
thực dân vốn đang xảy ra ở Nam Phi, việc đất đai bị biến thành các hồ nước
lớn cũng như những công việc lao động chân tay rẻ mạt cho chủ mỏ hay
chủ trang trại người da trắng đã không xảy ra. Bước đầu tiên của quá trình
thực dân hóa là một miếng ghép then chốt trong hầu hết các xã hội và là
một thời kỳ quan trọng ảnh hưởng đến kết quả lâu dài của sự phát triển
kinh tế và chính trị. Như chúng ta đã thảo luận trong chương 9, hầu hết các
cộng đồng ở vùng châu Phi hạ Sahara, cũng giống như cộng đồng ở Nam
Mỹ và Nam Á, đã chứng kiến việc thành lập hoặc tăng cường các thể chế
chiếm đoạt trong quá trình thực dân hóa. Trong khi đó, người Tswana cũng
tránh được sự cai trị gián tiếp khắc nghiệt và viễn cảnh tồi tệ hơn đã có thể
giáng xuống đầu họ nếu như Rhodes thôn tính được vùng đất này. Tuy
nhiên, đây không đơn thuần là sự may mắn. Một lần nữa đó là thành quả
của sự tương tác giữa các thể chế hiện hành - được định hình bởi sự phân
hóa thể chế của người Tswana - với những thời điểm quan trọng mà chủ
nghĩa thực dân đem lại. Ba vị thủ lĩnh đã tự tạo ra may mắn cho riêng mình
bằng việc chớp lấy thời cơ và đi đến Luân Đôn. Tất nhiên cả ba chỉ có thể
làm được điều đó nhờ vào mức độ thẩm quyền hy hữu đối với các thủ lĩnh
bộ lạc ở vùng châu Phi hạ Sahara (dựa vào sự tập trung hóa quyền lực
chính trị mà các bộ lạc người Tswana đã đạt được) và mức độ chính đáng
hiếm có (do thể chế bộ lạc của họ đã có được chút ít tính đa nguyên).
