Ông linh mục bắt đầu đọc.
Viên tướng nhớ lại câu chuyện của ông cụ nông dân kể và hình dung
cuốn nhật ký có kết thúc như thế nào. «Tiểu đoàn Xanh» đã đi qua vùng này,
quân lính cáu kỉnh điên cuồng vì thua trận, một buổi chiều đã kéo đến cối
xay, và chắc chắn có người đã báo cho chúng biết là có một tên đào ngũ
đang ẩn náu ở đây. Chúng lùng kiếm tên lính, tìm thấy y, nấp giữa các túi
bột mì, người trắng toát từ đầu đến chân dưới lớp bột nom như quấn sẵn
trong vải liệm. Chúng gí mũi súng tiểu liên thúc y đi, và cứ như vậy y giật
lùi, lùi mãi tới con kênh dẫn nước vào cối xay. Y sắp ngã ngửa xuống nước
nhưng còn cách bờ hai bước thì bọn lính đã nổ súng; y ngã gục xuống và chỉ
có đầu y là chìm dưới nước. Một xoáy nước nhỏ hình thành quanh đầu y như
quanh một hòn đá lớn, làn nước nhẹ nhàng cuốn tóc y xõa sợi xuôi theo
dòng nom như những lá dong kỳ dị đen sì.
«Có lẽ tất cả chỉ có thế», viên tướng thầm nghĩ, ông rít một hơi thuốc
lá. Một lát sau, ông lại tự nhủ thầm: «Và đối với một tên đào ngũ thì còn có
một kết thúc nào khác được?»
Một giờ sau, ông linh mục gấp cuốn vở lại. Viên tướng hỏi:
- Thế nào?
Ông linh mục nhún vai đáp:
- Một cuốn nhật ký như bao cuốn khác.
- Đúng thế, viên tướng nói, chẳng có gì đặc biệt. Tôi đã nói với ông
rồi đấy. Một gã mau nước mắt!
- Có hai cuốn nhật ký khác thú vị hơn, ông linh mục đáp.
Viên tướng giận dữ nói:
- Lẽ dĩ nhiên là với những tên lính như tên này, đem vứt súng xuống
sông để đi say mê cô gái đầu tiên chúng gặp thì bao giờ mà chúng ta có thể
thắng trận được. Ngừng một lát, ông nói tiếp: «Lính gì lính thế!»
- Nhật ký của bọn lính đều có một yếu tố nào đó giống nhau, ông
linh mục nói.
- Tự nhiên thôi, vì đây là những người mặc quân phục viết. Tuy vậy
cũng có khác nhau về nội dung. Ông có nhớ cuốn nhật ký đầu tiên ta tìm
