tính độc hại ác liệt của nó, chiến tranh vẫn còn ngấm ngầm âm ỉ, chờ lúc
chúng ta lơ là để nổ ra, tàn phá.
Tất cả những ý đó, Ismail Kadare đã thể hiện với một nghệ thuật già
dặn, vững vàng. Những hình ảnh tương phản, những so sánh về hai mẫu
người, hai hệ tư tưởng, hai thế giới khác nhau, ông để người đọc tự rút ra, tự
suy nghĩ lấy. Ông chỉ trình bày những sự việc rất thực và chọn lọc, theo lối
nhìn và cảm nghĩ của viên tướng nước ngoài, và kể lại câu chuyện một cách
rất tự nhiên, thoải mái, gọn gàng, giản dị, khiến người đọc có cảm giác như
ông rất «khách quan», hầu như thản nhiên với nhân vật của ông, với những
sự việc ông kể, và do đó, từ một đề tài rất bình thường, đơn giản, nếu không
phải khô khan, ông đã viết nên một cuốn sách thật hấp dẫn, có sức mạnh
thuyết phục và tác động sâu sắc, xứng đáng là một tác phẩm ưu tú của
Albania, một tác phẩm chúng ta có thể học tập được nhiều chẳng những về
nội dung mà cả về nghệ thuật thể hiện.
NGUYỄN VĨNH
