VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 139

chính Đại tá Vanuxem kể lại trong hồi ký của ông qua thái độ tuyệt vọng
một cách nhục nhã của Giám mục Phạm Ngọc Chi thuộc giáo phận Bùi
Chu, một thái độ bị bỏ rơi nên trở lại coi người bạn Pháp năm xưa như kẻ
thù [8]:
Một ngày kia, tại Nam Định, nơi có bộ chỉ huy của tôi, người ta báo cho tôi
biết có một số các vị giáo phẩm Công giáo Việt Nam của địa phận tới xin
vào thăm, tôi tiếp họ ở một căn hàng tạp hoá. Cả thảy có bốn người, cầm
đầu bởi giám mục Phạm Ngọc Chi thuộc giáo phận Bùi Chu, và sau này
thuộc giáo phận Đà Nẵng và luôn luôn là bạn thân của tôi.
Đến trước mặt tôi, ông bèn quỳ xuống trong lúc tôi cố đỡ ông dậy, ông nói:
"Không, tôi xin lỗi Đại tá. Chúng tôi xin lỗi Đại tá. Chúng tôi cứ tưởng rằng
quốc gia chúng tôi xứng đáng được độc lập mà chúng ta có bổn phận giúp
đỡ; nhưng chúng tôi đã nhận ra quá muộn rằng những người mà chúng tôi
trông cậy (người Pháp) lại là những kẻ thù của chúng tôi, những kẻ thù
muốn chúng tôi mất linh hồn".
Vanuxem kết luận rằng:
Thật là một thảm hoạ to lớn khi những nhân vật lãnh đạo tinh thần đã buộc
phải hạ mình nhục nhã trước một quân nhân. Tương lai đã cho thấy tất cả
thảm hoạ đó.
Giáo phận Bùi Chu đã hợp tác và phục vụ quân đội Pháp ngay từ ngày đầu
tiên Pháp trở lại Bắc Việt. Giáo phận này đã biến một số giáo đường thờ
Chúa thành pháo đài quân sự, khuyến khích thanh niên Công giáo gia nhập
Phụ Lực Binh cho quân đội Pháp. Tình trạng của giáo dân trước viễn ảnh
Tây đi Cộng về rõ ràng rất nguy hiểm và rất đáng tội nghiệp, nhưng không
phải vì thế mà một vị tu sĩ cao cấp lãnh đạo tinh thần của một tôn giáo có
truyền thống hy sinh tử vì đạo lại có thể quỳ xuống trước một quân nhân
ngoại quốc để cầu khẩn họ ở lại bằng những luận cứ trách móc, giận hờn.
Cách thế hành sử đó và nội dung lời cầu khẩn đó không những làm đau lòng
những tín đồ Công giáo chân chính mà còn làm cho những đồng bào Việt
Nam của ông hổ thẹn nữa. (Sau này, khi di cư vào Đà Nẵng, Giám mục
Phạm Ngọc Chi trở thành một lãnh tụ của đảng Cần Lao tại miền Trung bên
cạnh lãnh chúa Ngô Đình Cẩn. Không trách gì quần chúng và Phật giáo đồ