quay lại phía một viên chức Việt Nam mà hỏi: “Như thế mà ông tin tưởng
có thể chận đứng được Việt Cộng hay sao?”. Bằng tay không, Maneli nhổ
một cái cọc rồi ném vào chân người công chức chính phủ đang ngẩn ngơ.
(Maneli éprouve de l’épaule la solidité de la palissade protégeant un
hameau, puis se tournant vers le responsible Vietnamien: “Est ce avec celà
que vous croyez arrêter les Vietcongs?” A pleine main, il arrache un pieu et
le jette aux pieds du fonctionnaire médusé). Les Deux Guerres du Vietnam,
tr. 296-297.
Cựu Tỉnh trưởng Nguyễn Trân, một tín đồ Thiên Chúa giáo, lại vốn là bà
con của nhà Ngô, cũng đã kết tội rất nặng nề chính sách “Ấp Chiến Lược”
trong cuốn hồi ký “Công và Tội” của ông ta:
… Bị dân chúng chống đối mạnh khắp nơi, Tổng thống ngưng việc làm các
Khu Trù mật sau khi đã lập xong 26 khu để thay thế bằng chính sách Ấp
Chiến Lược. Dân chúng trên toàn quốc bị bắt buộc phải nạp tre và đi dân
công để xây hàng rào xung quanh ấp và đào hào bên ngoài để không cho
Cộng Sản tuyên truyền cho dân và dân khỏi tiếp tế cho Cộng Sản.
Tại miền Trung, theo tài liệu chính thức, Ngô Đình Cẩn bắt dân chúng góp
mỗi người từ 1000 đồng tới 1500 đồng để mua tre, kẽm gai và đi dân công
từ 10 tới 15 ngày để làm hàng rào, đào hào, giăng kẽm gai.
Tại miền Nam, với 80% xã thôn bị Cộng Sản kiểm soát, các Quận trưởng
phải mở những cuộc hành quân để bắt dân phục dịch và vợ con phải đem
cơm nước cho họ.
Chính sách đó hoàn toàn thất bại trên nguyên tắc cũng như trên thực tế. Trên
nguyên tắc, không có cách nào phân biệt giữa người dân thường với Cộng
Sản. Gom dân vào bên trong Ấp Chiến Lược tức là gom cả cán bộ Cộng Sản
vào với họ vì môi trường hoạt động của Cộng Sản là dân. Chúng không
tuyên truyền Cộng Sản công khai, mà khai thác sự công phẫn của dân chúng
chống Khu Trù mật và Ấp Chiến Lược bắt dân chúng phải phục dịch khốn
khổ.
Cưỡng bách dân chúng phá hoại mùa màng để lập Khu Trù mật với tánh
nóng nảy phi lý của Tổng thống Diệm như trường hợp tỉnh Cần Thơ chỉ làm
cho dân chúng thù ghét ông như thể một Tần Thủy Hoàng. (“Công và Tội”,