VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 60

Diệm bắt đầu hỏi về gia thế và sinh hoạt của tôi, cũng như hỏi về đời sống
và tinh thần của quân nhân Việt Nam trong mối tương quan với quân nhân
Pháp.
Có lẽ nhờ đã được ông Tráng Liệt giới thiệu trước về hoàn cảnh và ước
vọng của tôi cũng như có lẽ nhờ có người anh vợ của tôi vốn đã là thành
viên trong tổ chức, nên sau phần mở đầu đó của câu chuyện, ông Diệm tỏ ra
tin tưởng và thân tình với tôi hơn. Vì vậy, ông bắt đầu kể chuyện đời ông
như để trang trải tâm sự hơn là để khoe khoang nhằm thuyết phục: ông nói
nhiều về giai đoạn ông làm Tri huyện rồi Tri phủ mà công tác chính là cùng
với các trưởng đồn người Pháp đi thanh sát ở làng quê, hoặc khám phá và
lùng bắt những tổ chức Cộng sản thời 1929-30 khi phong trào Xô Viết Nghệ
Tĩnh bị đàn áp. Ông cũng trình bày chuyện ông từ bỏ quan trường vì người
Pháp đã không thực tâm khai hóa nhân dân Việt Nam. Cuối cùng, ông đi
vào trọng tâm của buổi nói chuyện là khơi dậy lòng yêu nước, nung nấu chí
căm thù thực dân và tay sai như Bảo Đại và ba ông Thượng thư đồng triều
mà ông thù ghét nhất, là Phạm Quỳnh, Thái Văn Toản và Hồ Đắc Khải. Ông
cũng đề cập đến cuộc đời và con đường hoạt động của Kỳ Ngoại Hầu
Cường Để và của cụ Phan Bội Châu để kết thúc câu chuyện đã quá dài.
Suốt buổi gặp gỡ, ông Tráng Liệt và tôi nghe nhiều hơn nói. Riêng tôi, tuy
có ý chờ ông trình bày về tổ chức mà ông đang phụ trách nhưng vì ông
không đề cập đến nên tôi cũng chưa tiện hỏi. Đêm đã quá khuya, ông Tráng
Liệt bèn xin phép ra về. Ông Diệm tiễn chúng tôi ra tận cửa, hẹn gặp lại
tuần sau và dặn kỹ không nên vào bằng cửa chính để tránh sự theo dõi của
mật thám Pháp mà nên đi bằng cửa bí mật ở vườn sau gần đường xe lửa, lối
vào chỉ có một số đồng chí được ông cho biết mà thôi.
Trên đường về, trong cái rét buốt của xứ Huế buổi trọng Đông, tôi cảm thấy
xúc động lạ thường vì buổi gặp gỡ đó. Buổi gặp gỡ mà tôi cho như là một
xác tín cá nhân về tư cách của một đảng viên trong một phong trào cách
mạng, có một lãnh tụ thuộc gia đình vọng tộc đã dám từ quan để đấu tranh
cho quê hương dân tộc. Trong cái tâm trạng mang mang của một người từ
nay có một tổ chức để nương dựa, có một lãnh tụ để được hướng dẫn, có
một lý tưởng để đấu tranh, tôi vẽ ra cho mình những ước mơ sáng tươi trong