VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 628

để kỷ niệm công nghiệp tiền nhân và tạo dựng cho quê hương một thắng
cảnh thì ai lại không hoan nghênh sáng kiến đó. Nhưng, như tất cả chính
sách quốc gia của ông Diệm mà cứu cánh chỉ phục vụ cho gia đình và tôn
giáo của ông ta, dự án này cũng không thoát khỏi ý đồ đó. Vì để xây dựng
đài kỷ niệm quốc gia, đất đai thiếu gì mà phải chọn ngay địa điểm gần một
ngôi chùa tiếng tăm của Phật giáo trên núi Châu Thới để triệt hạ ngôi chùa
đó đi. Trên ngọn núi cao 65 thước này có chùa Hội Sơn được trùng tu vào
đầu thế kỷ thứ 19 do công đức của nhà sư Khải Long, vốn chẳng những là
nơi thờ Phật mà còn là một thắng cảnh của dân chúng Đồng Nai từ lâu đời.
Thời thái bình, thập phương từ các vùng Biên Hoà, Cát Lái, Thủ Đức... kéo
về chùa Hội Sơn quanh năm cúng kiến đông như ngày hội, do đó mới gọi là
"Hội Sơn". Câu ca dao "Bao giờ cạn lạch Đồng Nai. Nghiêng chùa Châu
Thới mới phai lời nguyền" được truyền tụng đời này qua đời khác đã đủ nói
lên cái tâm nguyện thiêng liêng và cái tình cảm thắm thiết của dân Đồng
Nai quyết tôn sùng và bảo vệ chùa Hội Sơn như thế nào. Biết được giá trị
lịch sử và ảnh hưởng văn hoá của chùa Hội Sơn, ông Diệm bèn cho xây một
căn cứ quân sự trên núi Châu Thới gần chùa Hội Sơn để cho binh sĩ phá
phách làm mất vẻ tôn nghiêm của chùa và cho phép công binh cũng như các
nhà thầu khai thác và làm đá chung quanh chùa để cho chân núi Châu Thới
mỗi ngày một lở ra. Vị trí núi Châu Thới bị thâu hẹp, chùa mất vẻ tôn
nghiêm, cảnh trí bị tiêu huỷ, Phật tử tới chùa khó khăn nên các vị sư trụ trì
cũng phải rời đi nơi khác. Nhưng rồi ông Diệm cũng không xây được đài kỷ
niệm quốc gia vì chiến cuộc gia tăng và vì nhiều biến cố chính trị xảy ra liên
tiếp làm cho ông không còn muốn xúc tiến dự án đó nữa. Nhưng dù sao thì
chùa Hội Sơn cũng trở thành hoang phế, và chính điều này đủ thỏa mãn cho
ông rồi.
Ngày còn ở quê nhà, tôi có một số tài liệu cũ nói về lịch sử nhà thờ La Vang
tại Quảng Trị và nhà thờ Đức Bà tại Sài Gòn. Theo tài liệu này thì ngày xưa,
thời Pháp chưa đô hộ Việt Nam, các vị trí đó là địa điểm của những ngôi
chùa, nhưng khi quân Pháp xâm lăng Việt Nam vào thế kỷ thứ 18, các giáo
sĩ ngoại quốc đã cưỡng chiếm và phá huỷ các ngôi chùa đó đi để xây nhà
thờ, Anh em ông Diệm một lần nữa lại dẫm lên con đường của thực dân và