động cuộc cách mạng Tây Sơn và nêu cao khẩu hiệu “Thiên Hạ Đại Tín” để
đánh Bắc dẹp Nam, thu giang sơn về một mối. Nguyễn Huệ biết lẽ nhu
cương, biết đường tiến thoái, biết nhìn thấu tâm can trí tuệ của những nhân
vật trong một thời đại loạn ly rối rắm. Nguyễn Huệ biết bỏ rơi Nguyễn Hữu
Chỉnh, kẻ chạy theo mình, dù người đó tự xưng là nhân tài số một của đất
Bắc, nhưng lại cũng biết cúi đầu cung kính nghe lời chỉ giáo của một ông đồ
già ẩn mình nơi thôn dã là Nguyễn Thiếp, phu tử đất La Sơn. Nguyễn Huệ
biết chặt đầu cháu rể là Vũ Văn Nhậm để trừ hậu họa, trong lúc đó lại biết
trọng dụng những cựu thần nhà Lê để thu phục lòng người. Nguyễn Huệ
biết rõ anh ruột mình chỉ là kẻ có đảm lược của người võ dõng mà không có
tài chí của con Đại bàng nên không thể đảm đương đại sự. Cho nên Nguyễn
Huệ đã phải giáo dục anh bằng bài học võ dõng để khỏi cản trở sự nghiệp
cứu nước vĩ đại của cuộc cách mạng Tây Sơn. Rõ ràng Nguyễn Huệ đã vì
nợ nước mà quên tình nhà, khác hẳn với ông Diệm trí lự hẹp hòi, chỉ vì sợ
“bì oa trữ nhục”, vì sợ “gia nan thiên hạ dị” mà để cho quốc gia phải suy
sụp. Chẳng qua vì vận nước truân chuyên nên nhà lãnh đạo tài ba mà mệnh
yểu, vua Quang Trung chết sớm, làm cho sự nghiệp anh hùng phải dở dang
và dân tộc mất một cơ hội vươn mình để vượt qua những trì trệ của hai trăm
năm Trịnh–Nguyễn loạn ly.
Phê bình về ba anh em Nhạc, Lữ, Huệ, sử gia Trần Trọng Kim đã viết:
Nguyên nước ta là nước quân chủ, lấy cái nghĩa vua tôi là trọng hơn cả, thế
mà từ Lê Trung Hưng trở về sau, họ Nguyễn hùng cứ phương Nam, họ
Trịnh xưng Chúa phương Bắc, trên tuy còn tôn vua nhưng quyền về cả nhà
chúa. Trong nước ta đã có vua lại có chúa, làm thành ra vua không phải vua
và tôi không phải là tôi, ấy là thời đại loạn. Đến sau, ở Nam thì có Trương
Phúc Loan chuyên quyền làm bậy, ngoài Bắc thì có kiêu binh làm loạn, giết
hại đại thần…
