Thành Cổ Loa là một công trình phòng ngự rất quan trọng, được xây
dựng với một nghệ thuật cao, làm cho việc tấn công từ bên ngoài là rất khó
khăn, bởi kẻ thù vấp phải một dãy liên hoàn những công sự phức tạp. Sự
liên thông được thiết lập giữa thành với các con sông trong vùng cho phép
những cuộc hành quân phối hợp giữa quân bộ và quân thủy. Để xây dựng
các công trình này người ta đã phải đào đắp đến hơn hai triệu mét khối đất.
Việc xây dựng bức thành này không phải là không có khó khăn dân
chúng bị bắt làm công trình này đã nổi loạn nhiều lần. Truyền thuyết kể lại
rằng ma quỷ đã phá hoại việc xây thành cho đến khi thần Kim Quy đến
giúp. Thần còn tặng cho vua một cái móng thần để khi lắp vào nỏ, nó sẽ
biến thành một thứ vũ khí giết được mọi kẻ thù, dù chúng đông đến đâu.
Quy mô của thành Cổ Loa với những kho lớn mũi tên đồng là dấu hiệu
sự xuất hiện của một quân đội nhà nghề, của một bộ máy nhà nước sơ khai.
Vương quốc Âu Lạc được sinh ra vào thời kỳ hưng thịnh của thời đại đồ
đồng, vào khoảng thế kỷ thứ ba trước C.N. Chúng ta đã thấy nông nghiệp
và thủ công nghiệp đến thời kỳ đó đã phát triển đến mức nào, thế tất phải
dựa trên cơ sở một sự phân công lao động tương đối phức tạp.
Tính chất của Nhà nước, của xã hội trong vương quốc Âu Lạc là gì? Về
vấn đề này giữa các nhà sử học Việt Nam có hai luận điểm khác nhau. Một
số cho rằng xã hội Âu Lạc là một xã hội nô lệ điển hình, với một tổ chức
kinh tế khá tinh vi, một quân đội chính quy được củng cố tốt mà bằng
chứng là thành Cổ Loa với các kho mũi tên. Những cuộc chiến tranh giữa
các bộ lạc tất phải cung cấp phần lớn số nô lệ được dùng làm nô bộc, tham
gia sản xuất nông nghiệp hay thủ công nghiệp, hoặc được sử dụng vào việc
xây dựng những công sự phòng vệ lớn. Công xã nguyên thủy vẫn vững
chắc mặc dù một số thành viên công xã có thể trở thành nô lệ.
Những nhà sử học khác, mặc dù thừa nhận sự tồn tại của nô lệ trong xã
hội Âu Lạc, nhưng cho rằng xã hội đó chưa phải chủ yếu là xã hội nô lệ;
các lực lượng sản xuất mặc dù đã tương đối phát triển vẫn chưa đủ để hình
thành một tầng lớp bóc lột và một Nhà nước giai cấp. Không nên bị huyễn
hoặc vì từ “vua” và những từ khác dùng để chỉ tầng lớp ''quý tộc'' hay các
