Nhiều ủy ban giải phóng được thành lập tại các xã, các huyện và các tỉnh
- một tổ chức sơ khai của chính quyền cách mạng, hành động dưới sự lãnh
đạo của một ủy ban giải phóng toàn quốc. Đến tháng 4, các lực lượng vũ
trang cách mạng được thống nhất lại thành ''Việt Nam giải phóng quân'' do
một ủy ban quân sự chỉ huy, trong đó đặc biệt có Võ Nguyên Giáp, Chu
Văn Tấn, Văn Tiến Dũng. Một trường võ bị được thành lập.
Sau ngày 9 tháng 3, các đơn vị du kích đánh chiếm các đồn bốt quan
trọng của Pháp ở các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Cạn, Tuyên Quang. Trên khắp
ba miền Bắc, Trung, Nam, các tù nhân chính trị vừa vượt ngục bắt tay vào
việc tổ chức quần chúng ở những vùng xung quanh các nhà ngục để chuẩn
bị cho họ bước vào hành động. Nhiều tên phản bội bị trừng trị, chính quyền
cách mạng được thiết lập ở nhiều địa phương, nhiều vùng. Đến tháng 6
năm 1945, hầu như toàn bộ 6 tỉnh ở phía bắc sông Hồng(Lạng Sơn, Cao
Bằng, Bắc Cạn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên) được giải phóng,
tạo thành căn cứ địa cách mạng chính của cả nước. Nhiều trận phục kích
đánh Nhật gây cho chúng những thương vong nghiêm trọng. Ở các tỉnh Hải
Dương và Quảng Yên, có những cuộc nổi dậy ở một số nơi đã lập được
chính quyền cách mạng.
Ở miền Trung, một cuộc khởi nghĩa vũ trang nổ ra ở Ba Tơ, tỉnh Quảng
Ngãi. Trong khi chiến tranh du kích đang phát triển thì ở Bắc Kỳ và các
tỉnh Bắc Trung Kỳ, nạn đói lan rộng chưa từng thấy. Chỉ trong vài tháng,
hai triệu người chết đói. Nhiều làng mất đi một nửa hoặc một phần ba dân
số. Ở thành thị xác chết la liệt các đường phố. Mặt trận Việt Minh kêu gọi
dân chúng chớ trông cậy vào người Nhật và Chính phủ bù nhìn, mà hãy tố
chức nhau lại để chiếm các kho thóc gạo, các đoàn xe chở lương thực của
quân đội Nhật Bản. Kết quả là đã có một cuộc huy động đại quy mô, thức
tỉnh quần chúng nhân dân về sức mạnh của chính mình, các đơn vị tự vệ ra
đời trong quá trình cuộc đấu tranh đó cùng với nhiều ủy ban giải phóng.
Bằng cách đó, nhiều kho gạo đã được mở ra phát cho dân, hạn chế được
hậu quả của nạn đói. Đó thực sự là một hoạt động tiền cách mạng.
