Biểu tình của nông dân, kháng chiến vũ trang
Tuy nhiên, những người chủ trương cải lương cũng như những người chủ
trương hành động vũ trang đều đồng ý với nhau cùng tiến hành những cuộc
đấu tranh chung, đặc biệt chống các tập quán cũ, những thói hà lạm của hào
lý và quan chức thực dân. Quần chúng nhân dân đã hưởng ứng nhanh
chóng những khẩu hiệu do các nhà nho tung ra; nông dân bị dồn vào thế
bần cùng, thuế má đè nặng, đã không mấy chốc kết hợp những yêu sách
của họ với phong trào chung: đòi giảm thuế, bỏ sưu dịch. Sự va chạm giữa
quần chúng với bọn cầm quyền thực dân là không thể tránh khỏi.
Tháng 2 năm 1908, khẩu hiệu ''Không nộp thuế cho Pháp'' được tung ra
và lan tràn nhanh chóng. Chính quyền thuộc địa và triều đình Huế(trở thành
tay sai và đồng lõa) lập tức đàn áp dữ dội. Tuy nhiên, phong trào vẫn tiếp
tục phát triển với quy mô ngày càng lớn. Những cuộc biểu tình nông dân
đầu tiên nổ ra ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam, hàng nghìn nông dân từ
nhiều làng kéo đến tập hợp lại trước tòa công sứ đòi giảm thuế. Trong
nhiều tuần lễ, hàng ngàn nông dân, áo quần rách rưới thay nhau kéo đến
cắm trại trước trụ sở của viên công sứ Pháp. Trong những bài diễn thuyết
nảy lửa, các diễn giả kêu gọi nhân dân chống lại việc thu thuế. Có những
ngày, số người biểu tình vượt quá 8.000 người. Ở Đại Lộc, nhà cầm quyền
thực dân buộc phải hứa không tăng thêm thuế nữa.
Từ Đại Lộc, phong trào lan ra các huyện khác của tỉnh Quảng Nam rồi
tỉnh Quảng Ngãi lân cận, cuối cùng là các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Thừa
Thiên. Nhiều tên cường hào phản động bị hành hình hoặc bắt giam, cũng
như nhiều lính ''khố xanh'' bản xứ. Dinh cơ của tên quan phản bội Nguyễn
Thân kẻ đã giúp Pháp dẹp cuộc khởi nghĩa của Phan Đình Phùng - bị cướp
phá. Ở Huế những người biểu tình tập hợp rất đông trước tòa khâm sứ suốt
hai ngày liền. Đến lượt phong trào lan ra tỉnh Hà Tĩnh kéo dài trong bốn
tháng. Lần đầu tiên, quần chúng nhân dân tiến hành một cuộc đấu tranh
