VIỆT NAM VĂN HỌC SỬ YẾU - Trang 22

bọn con trái hát lối đáp với bạn con gái khác ở trước sân chùa hoặc trên những
đồi núi đồng ruộng gần chùa hoặc có khi mời nhau về nhà hát.
(14) Truông nghĩa là rừng. Truông nhà Hồ tức là HỒ xá lâm ở huyện Vĩnh linh,
tỉnh Quảng trị; vùng này xưa lắm giặc cướp, ai đi qua đấy cũng sợ. Phá nghĩa là
lạch biển. Tam giang là ba con sông. Phá tam giang là cái lạch biển ở huyện
Quảng Điên2 ,tỉnh Thừa Thiên, về phía tây nam có ba ngọn sông (Tả giang,
Hữu giang, Trung giang) chảy vào . rồi đổ ra cửa bể Thuận an. Vùng ấy xưa
nhiêù sóng lớn, thuyền bè qua đây rất sợ. Sau phá ấy cạn đi, nên tên chữ cũng
gọi là Hạc hải (bể cạn). (Theo Đại Nam nhất thống chí) -----
Bài này ám chỉ ông Nguyễn khoa Đăng, làm Nội tán đời chúa Hiến tôn (191-
1725), đã dẹp yên giặc cướp ở vùng Truông nhà Hồ.
Câu đố. Trong số các bài ca dao, có nhiêù bài là những câu đố, hoặc tả một
người, một vật gì để người nghe đoán ra hoặc đặt thành những câu hỏi liên tiếp
đố nhau về nhiều việc. Thí dụ:
Ngã lưng cho thế gian nhờ,
Vừa êm, vừa ấm lại ngờ bất trung.
Tức là cái phản.
Bài hát đố: Xem phần thứ hai Bài số 20.
Kết luận.
Tóm lại mà nói, thì tục ngữ ca dao chiếm một địa vị quan trọng trong văn học
giới nước ta, vì đó là một cái kho tài liệu để ta khảo cứu tính tình, phong tục,
ngôn ngữ của người nước ta và là một mền văn rất phong phú trong đó có đủ cả
các kỹ thuật về khua từ như (nói ví ý nầy ý kia; thí dụ: “cả vú lấp miệng em”. –
“có bột mới gột nên hồ”;
Phản ngữ nói trái lại ý mình muốn nói; thí dụ: Ở đời Kiệt , Trụ (15) sướng sao!
Có rừng nem béo, có ao rượu đầy. Ở đời Nghiêu, Thuấn (16) khổ thay ! Giếng
đào mà uống, ruộng cày mà ăn) điển tích (đặt những chữ có ám chỉ đến một việc
xưa, một sự tích xưa; thí dụ :Ai về nhắn họ Hi, Hòa (17). Nhuận năm sao chẳng
nhuận và trống canh) lông ngữ (bỡn chữ; thí dụ: Trăng bao nhiêu tuổi trăng già.
Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non”, nhân hóa (làm cho các vật vô tri có tính cách
như người; thí dụ “cơm tẻ, mẹ ruột” , “của đau con xót”, cụ thể hoá (làm cho
các ý trừu tượng hóa thành vật có hình thể; thí dụ:”Miệng mật, lòng dao” “Nén
bạc đâm toạc tờ giấy”. v.v.