4. Vợ chồng người nước Tề.
Một người nước Tề cùng ở một nhà với hai vợ. Người ấy cứ ngày ngày đi đâu
về cũng thấy no say. Người vợ cả hỏi đi ăn uống với ai, thì người ấy nói đi ăn
uống rặt với những người sang giàu cả. Người vợ cả bảo người vợ lẽ rằng:
“chồng ta đi đâu thì cũng ăn uống no say rồi mới về. Hỏi thì nói rằng: “Đi ăn
uống với những người sang giàu hết cả. Thế mà ta chưa thấy ai là người sang
trọng đến nhà ta. Ta sẽ dò xem chồng ta đi những đâu”. Ngày hôm sau, sáng
dậy, người vợ cả lẻn đi theo chồng. Đi khắp mọi nơi, không thấy ai đứng nói
chuyện với chồng mình. Sau thấy người chồng đi đến xóm đông, chỗ có người
đang cải mả, xin những đồ người ta cúng lễ xong mà ăn, ăn chưa đủ, lại nghễnh
lên trông xem có chỗ nào lại đi đến xin ăn nữa. Ấy là cái cách của người ấy làm
cho được no say là thế. Người vợ cả nói với người vợ lẽ rằng: “Người chồng là
người của ta trông cậy suốt đời, nay đê hạ như thế đấy”. Người vợ cả nói cái xấu
xa của chồng với người vợ lẽ, rồi cả hai cùng khóc ở giữa sân. Người chồng về
không biết, hớn hở đi từ ngoài vào, lên mặt với hai vợ.
Cứ người quân tử xét ra, thì người cầu phú quý lợi đạt, mà thê thiếp không xấu
hổ và khóc với nhau, là ít có vậy.
Mạnh tử (Thiên Ly Lâu hạ, Chương XXXII) Lệ Thần Trần Trọng Kim dịch;
Nho giáo quyển 1 (Trung Bắc tân văn Hà Nội)
CÁC TÁC PHẨM KÊ ĐỂ KÊ CỨU
1) Phan Kế Bính, Việt Hán văn khảo, Etudes sur la littérature sinoannamite,
Hanoi. Editions du Trung Bắc tân văn 1930.
2) Phạm Quỳnh, L’idéal du Sage dans la philosophie confucéenne (cái quan
niệm người quân tử trong triết học đạo Khổng) avec traduction annamite. Nam
phong tùng thư, Hanoi, Đông kinh ấn quán x.b.1928.
3) Lệ Thần Trần Trọng Kim, Nho giáo, Quyển 1. Hanoi. Editions du Trung Bắc
tân văn, 1930.
4) Nguyễn Hữu Tiến, Học thuyết thầy Mạnh, N.P.t.XXXII. số 133 tr. 340-350.
