sao?”. Nói rồi quyết chí cho quân quay lại đánh nữa, và lần ấy Nhà vua
giành đại thắng!
Năm 1072, vua Lý Thánh Tông mất, Thái tử Càn Đức lên ngôi, đó là Lý
Nhân Tông, Ỷ Lan Nguyên phi được tôn phong làm Ỷ Lan Thái phi … Một
năm sau sự kiện này, nội bộ cung đình có sự tàn sát lẫn nhau. Ỷ Lan Thái
phi đã bức hại Dương Thái hậu cùng 76 thị nữ khác. Đấy là lỗi lớn của Thái
phi, sử không thể bỏ qua và chính Ỷ Lan cũng nhiều phen tự lấy làm tiếc…
Dương Thái hậu mất rồi, Ỷ Lan hiển nhiên là Thái hậu với tên hiệu mới là
Linh Nhân, nhưng người đời vẫn quen gọi bà là Ỷ Lan.
Ở địa vị tột đỉnh của hiển vinh nhưng Ỷ Lan vẫn không quên cảnh ngộ
của những người phụ nữ nghèo hèn, những người đã và đang sống những
cuộc đời còn thua kém cả thuở hàn vi của bà. Họ có khi còn không được
quyền nghĩ đến hạnh phúc gia đình. Sử cũ chép rằng, vào năm Quý Mùi
(1103), chính Ỷ Lan đã phát tiền ở kho nội phủ để chuộc những người con
gái nhà nghèo bị bán đi ở đợ, đem họ mà gả cho những người đàn ông góa
vợ. Bàn về sự kiện này, sử thần Ngô Sĩ Liên nói: “Thái hậu đổi đời cho họ,
cũng là việc làm nhân chính vậy”.
Nhờ có thời son trẻ s̔ng chân lấm tay bùn ở nơi thôn dã, bà hiểu rõ rằng
nông dân cần gì, nông nghiệp cần gì và làm sao để thiên hạ có thể an cư lạc
nghiệp. Canh cánh nỗi lo ấy đã theo bà cho đến phút chót của cuộc đời.
Sách Đại Việt sử kí toàn thưa (bản kỉ, quyển 3, tờ 17 a-b) có ghi lại một sự
kiện xẩy ra vào mùa xuân năm Đinh Dậu (1117), tức là chỉ mấy tháng trước
khi bà qua đời, như sau:
“Hoàng Thái hậu nói: “gần đây ở kinh thành, hương ấp, có nhiều người
trốn tránh, lấy việc trộm cắp trâu bò làm nghề sinh nhai, trăm họ cùng
quẫn, đến nỗi mấy nhà phải cày chung một con trâu. Trước đây ta đã từng
nói đến việc ấy, nhà nước đã có lệnh cấm, vậy mà nay giết trâu bò lại còn
nhiều hơn”. Bấy giờ Vua mới xuống chiếu rằng, kẻ nào mổ trộm trâu bò thì
phạt 80 trượng, đồ làm khao giáp (tức là làm kẻ phục dịch trong quân), vợ
của kẻ đó bị xử 80 trượng, đồ làm tang thất phụ (tức là phục dịch ở nơi
