62. Hậu vận của Đỗ Tử Bình
Năm Đinh Tị (1377), Đỗ Tử Bình vì tham mười mâm vàng mà tấu sàm
về triều, gây cuộc binh đao Chiêm – Việt, khiến vua Duệ Tông cùng các
Đại tướng Đỗ Lễ, Nguyễn Nạp Hòa và quan Hành khiển Phạm Huyền Linh
đều phải chết trận. Năm ấy, Đỗ Tử Bình tuy may mắn được triều đình tha
tội chết, nhưng phải đồ làm lính. Đường công danh của Đỗ Tử Bình đến đó
tưởng đã dứt, dè đâu chỉ ít lâu sau, Đỗ Tử Bình lại được cất nhắc, leo dần
lên bậc đại thần, quyền uy có phần còn lớn hơn trước nữa.
Đời Trần Phế Đế (1377-1388), Đỗ Tử Bình làm đến chức Hành khiển,
công trạng chẳng thấy, tội thì nhiều, vậy mà vẫn cứ điềm nhiên hưởng lộc.
- Tháng 6 năm Mậu Ngọ (1378), quân Chiêm Thành tiến đánh Đại Việt,
Đỗ Tử Bình thua trận, giặc vào thiêu trụi cả kinh thành Thăng Long.
- Tháng 7 năm đó, Đỗ Tử Bình xướng nghị việc thu thuế nhân đinh, Vua
chấp thuận nhưng dân tình khốn khổ, ai ai cũng căm ghét.
- Tháng 5 năm Canh Thân (1380), quân Chiêm Thành lại tấn công Đại
Việt, Đỗ Tử Bình được lệnh cùng Hồ Quý Ly ra trận, nhưng rồi Đỗ Tử
Bình cáo ốm, xin thôi mọi binh quyền.
Con người tham lam mà hèn nhát ấy mất vào khoảng năm 1382, và
chẳng hiểu sao, vua Trần Phế Đế lại truy tặng hắn tước Thái bảo và cho
tòng tự ở Văn Miếu. Chuyện này khiến thiên hạ rất bất bình. Sách Đại Việt
sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 8, tờ 4 a-b) có chép lại lời bàn của hai sử gia
lỗi lạc là Phan Phu Tiên và Ngô Sĩ Liên như sau:
“Bậc danh nho các đời bài trừ được dị đoan, truyền giữ được đạo thống
thì mới được tòng tự ở Văn Miếu, cốt để tỏ rõ đạo học có ngọn nguồn.
Nghệ Tông cho Chu Văn An, Trương Hán Siêu, Đỗ Tứ Bình được dự vào
đó, vì Hán Siêu là người cứng cỏi, bài xích đạo Phật. (Chu Văn) An sửa
mình trong sạch, bền giữ khí tiết không cầu hiển đạt, thì cũng cho là được.
Đến như Đỗ Tử Bình là hạng học nhảm chiều người, tham lam bòn vét, là
kẻ gian thần hại nưNc, sao lại được đưa vào chỗ này? “ (Phan Phu Tiên).
