13. Hồ Hán Thương lên ngôi thái tử
Thái tử hay Thế tử nguyên nghĩa là con trai đích trưởng của nhà vua,
nhưng cũng còn là tên của một tước vị, dành để chỉ người sẽ được chính
thức nối ngôi, nên Thái tử hay Thế tử là những từ không phải lúc nào cũng
dùng để chỉ con trai đích trưởng của nhà vua. Xin nêu vài thí dụ.
- Có khi Thái tử là con gái, thậm chí là con gái thứ, như trường hợp Lý
Chiêu Thánh (tức vua Lý Chiêu Hoàng), là con gái của vua Lý Huệ Tông.
- Có khi Thái tử không phải là con vua mà là em vua, như trường hợp
của Trần Kính (tức vua Trần Duệ Tông) là em của vua Trần Nghệ Tông.
- Có khi Thái tử lại là cháu vua, như trường hợp của Trần Hiện (tức vua
Trấn Phế Đê), là cháu của vua Trần Nghệ Tông.
- v.v…
Riêng trường hợp của Hồ Hán Thương thì chẳng giống ai cả. Hồ Hán
Thương được lập làm Thái tử vào tháng 1 năm Canh Thìn (1400) lúc ấy,
cha của Hồ Hán Thương chưa phải là vua. Người có hư vị
ấy là Trần Thiếu Đế thì mới được 4 tuổi và là vai cháu của Hồ Hán
Thương. Hồ Hán Thương là người khác họ đã đành, lại còn là con thứ nữa.
Sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 8, tờ 36-b) chép về việc Hồ Hán
Thương được lập làm Thái tử như sau:
“Mùa xuân, tháng giêng, Lê Quý Ly lập con là Hán Thương làm Thái tử.
Trước đó, Quý Ly đã định lập Hán Thương, nhưng ý còn chưa quyết, bèn
mượn cái nghiên bằng đá mà ra câu đối rằng: -Thử nhất quyển kì thạch,
hữu thì vi vân vi vũ dĩ nhuận sinh dân. (Nghĩa là: Hòn đá lạ bằng nấm tay
này, có lúc làm mây làm mưa để nhuần thấm sinh dân).
Xong, sai con trưởng là (Hồ Nguyên) Trừng đối lại để qua đó mà biết
xem ý hướng thế nào. (Hồ Nguyên) Trừng đối lại rằng: -Giá tam thốn tiểu
tùng, tha nhật tác đống tác lương dĩ phù xã tắc. (Nghĩa là: Cây thông nhỏ
chỉ ba tấc kia, ngày khác làm rường làm cột để chống nâng xã tắc).
Bấy giờ (thấy Nguyên Trừng chỉ có chí làm rường cột, tức làm quan chứ
không phải làm vua nên Hồ Quý Ly) ý mới quyết định.
