22. Cuộc thảm bại của nhà Hồ
Dầu đã để mất con bài chính trị lợi hại là Trần Thiêm Bình, cuối năm
Bính Tuất (1406), nhà Minh vẫn xua quân sang xâm lược nước ta. Lúc dấu,
Tổng chỉ huy quân xâm lăng là Chu Năng. Sách Đại Việt sử kí toàn thư
(bản kỉ, quyển 8, tờ 53-a) cho biết rõ:
“Trước đó, nhà Minh sai Thái tử Thái phó
, tước Thành quốc công
là
Chu Năng làm Tổng binh
, đeo ấn Chinh di tướng quân, đem quân đi xâm
lược phương Nam. (Chu) Năng đến phủ Thái Bình ở Quảng Tây thì chết (vì
bệnh)”.
Khi dừng chân ở Quảng Tây, Chu Năng yết bảng kể tội họ Hồ và rêu rao
việc tìm người họ Trần để cho khôi phục lại vương tước. Khi được thay
Chu Năng chỉ huy quân xâm lăng tướng giặc là Trương Phụ và Mộc Thạnh
đã lấy lời văn trong các bảng yết ấy viết vào nhiều mảnh gỗ khác nhau rồi
thả xuống sông cho trôi vào nước ta. Cũng sách trên (tờ 53-a) chép tiếp:
“Các quân (của nhà Hồ) người nào trông thấy (những bảng văn ấy) cũng
đều cho là đúng, hơn nữa, họ lại chán nản chính sự hà khắc của họ Hồ nên
không còn bụng dạ nào chiến đấu nữa”.
Bên cạnh những người chán nản là không ít những kẻ đầu hàng, cam tâm
làm tay sai cho giặc. Trong số đó có Mạc Địch, Mạc Thúy, Mạc Viễn,
Nguyễn Huân v.v … Đầu tháng 12 năm Bính Tuất (1406), quân Minh đã
chiếm được Việt Trì. Cũng sách trên (tờ 53-b và 54-a) chép:
“Đêm ngày mồng 9 (tháng chạp năm Bính Tuất – ND), quân Minh đánh
úp quân họ Hồ ở bãi Mộc Hoàn. Tướng chỉ huy quân Tả Thần Dực là
Nguyễn Công Khôi đang vui chơi nữ sắc, không hề phòng bị, thuyền bị
(giặc) đốt cháy gần hết, toàn quân bị tiêu diệt (chẳng ai kịp phản kháng, tất
cả) lặng im như không có tiếng động của chiến trận. Thủy quân (của nhà
Hồ) ở phía trên và phía dưới không đến ứng cứu, chỉ đứng ở xa xin Tả
tướng quốc (Hồ Nguyên) Trừng xem ai có thể thay giữ chỗ đó. Quân Minh
liền vượt sông bằng cách làm cầu phao. Sáng ngày 12 (chỉ huy) quân Minh
là Trương Phụ dẫn Đô đốc Hoàng Trung, Đô chỉ huy Thái Phúc tiến công
