40. Chuyện Trịnh Khả
Trịnh Khả (1403-1451), người xã Sóc Sơn, huyện Vĩnh Ninh, nay là
huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, sau vì có công, ông được mang quốc tính
nhà Lê, sử vì thế vẫn thường chép là Lê Khả. Tổ tiên của Trịnh Khả từng
có người làm quan dưới thời Trần, sang thời Hồ, thân sinh của Trịnh Khả là
Trịnh Quyện làm Chánh tổng. Sách Đại Việt thông sử (trang 207) chép
rằng:
“Ông 16 tuổi, đi cày ruộng chăn trâu, ngồi nghỉ ở cổng chùa trên núi. Có
viên tướng nhà Minh từ thành Tây Đô đến, thấy vẻ mặt ông thì ưa, bèn dẫn
về nuôi làm nô, ít lâu sau, y xem tướng bảo rằng “Đứa bé này hình rồng
mắt hổ, khỏe nhất ba quân, ngày sau tất cầm cờ mao tiết”. Chợt lại bảo ông:
“Ngày sau đuổi chúng ta tất là mày? Phải giết ngay đi, nếu không sẽ lo ngại
về sau”.
Trịnh Khả trốn được, sau, ông từng có mặt trong hội thề Lũng Nhai, và
trở thành một trong những vị tướng của Lam Sơn, từng lập được nhiều
công lao lớn. Năm 1428, ông được Lê Lợi (lúc ấy là vua Lê Thái Tổ),
phong hàm Kim tử vinh lộc đại phu, Tả lân hổ vệ tướng quân, tước Liệt
hầu
, có tên trong bảng khắc ghi danh sách 93 vị công thần khai quốc.
Đầu đời Lê Nhân Tông, Trịnh Khả được phong hàm Nhập nội suy trung
tán lý dương vũ công thần
, kiêm Lỗi Giang trấn phủ quân, Thượng tướng
, cai quản việc quân các vệ ở Tây Đạo, tước Quận thượng hầu
Lúc này, cùng với Lê Thụ, ông là bậc tể phụ
với Lê Thụ, ông là người thẳng thắn, biết tự nhận lỗi của mình. Sinh thời,
ông rất ghét bọn tham quan ô lại và bọn xu nịnh Sách Đại Việt thông sử
(trang 212-213) viết:
“Viên Chủ bạ Nam Đạo
là Đàm Thảo Lư ẩn lậu 4 quan tiền thuế, theo
luật không đến nỗi xử tử, nhưng y đã từng vu hãm Nguyễn Thiên Tích nên
ông ghét lắm, bèn quyết định ghép vào tội chết. Viên Chuyển vận phó sứ
huyện Văn Bàn
là Trương Tông Ký ăn hối lộ, việc phát giác (án làm
xong sắp đem chém), tả hữu xin tha, ông nói: “Ăn trộm của một nhà còn
