Xuất giá tòng phu, bà Nguyễn Thị Niên đã nêu cao được tiết hạnh của
người phụ nữ thuở trước. Bà đã cùng chồng ra sống vào chết, và cuối cùng,
sau khi đã trả được thù cho chồng, thì trầm mình thủ tiết để giữ đức trung
trinh. Hóa ra, bà chưa bao giờ được Vua ban tước hiệu, nhưng so với những
người từng mang tước hiệu cao sang, như chồng bà là Sơn Quận công Bùi
Văn Khuê chNng hạn, thì danh giá của bà còn cao hơn hẳn nhiều lần. Bùi
Văn Khuê từng bỏ nhà Mạc theo về với nhà Lê, sau lại bỏ nhà Lê theo về
với nhà Mạc, lòng trung chỉ đáng giá bạc xu mà thôi. Đành là Bắc triều hay
Nam triều thì cũng đều là những kẻ đắc tội với dân, nhưng, nhân thời loạn
mà làm cho thời thêm loạn, chỉ những ai tâm địa khó lường mới có thể cam
lòng làm như vậy. Sự thất tiết của đấng nam nhi là đấy chăng?
Giết được Phan Ngạn rồi, Nguyễn Thị Niên về với nhà Mạc cũng chẳng
được mà về với nhà Lê cũng không xong, còn như lánh đời thì biết mai
danh ấn tích thế nào cho thoát lưỡi gươm cay nghiệt của cả hai bên. Không
ai cổ vũ cho cái chết, nhưng đôi khi, cái chết cũng chính là sự giải thoát cần
thiết đó thôi.
