Từ đó, Chúa thăng dần Hữu Tiến lên đến chức Cai đội
, sĩ tốt ai ai cũng
phục”.
Lời bàn
Đã có lòng thành, lại luôn canh cánh nỗi lo tìm cho bằng được người
hiền tài, thì sớm muộn thế nào người hiền tài cũng đến. Đào Duy Từ lo cả
khi ăn khi ngủ nên mới có giấc mộng lạ đó thôi.
Sự trùng hợp ngẫu nhiên giữa mộng và thực, nhiều lắm cũng chỉ là điều
gợi cảm. Phải đàm đạo mới rõ Nguyễn Hữu Tiến là người thế nào, cho nên,
đọc chuyện này mà ai đó dám bảo Đào Duy Từ là người … mê tín, thì tiếc
cho họ lắm thay.
Tiến cử người tài là chuyện giản đơn nhưng lại cực kì khó, bởi vì trong
muôn người may ra mới có một vài người tài và trong muôn người tài, may
ra mới có một vài người có khả nâng dang tay đón nhận những người tài
khác. Cổ kim vẫn cho thấy, chỉ những ai thực sự giàu tài năng xuất chúng
mới có thể biết trọng và biết dùng người tài.
Một lần nữa, Đào Duy Tư đã tỏ rõ sự khôn khéo trong cách lựa lời kính
tâu với Chúa. Lời cần nói, nếu nói đúng lúc, đúng nơi và đúng người cần
nghe, bao giờ cũng là lời có hiệu quả cao nhất. Bảo rằng đó là lời Đào Duy
Từ bảo vệ cho con rể cũng được, mà bảo rằng đó là lời Đào Duy Từ bảo vệ
cho một tài năng mới cũng được. Hai mà là một đó thôi.
Nguyễn Hữu Tiến được thăng chức, trước là vì Nguyễn Hữu Tiến có tài,
sau nữa là vì chúa Nguyễn Phúc Nguyên cũng muốn đề cao kỉ luật quân
đội. Một trong những nguyên nhân khiến quân họ Trịnh không thể thành
công khi Nam chinh, có lẽ là ở đây.
