64. Dấu chấm hết cuộc đời của Ngô Sách Tuân
Ngô Sách Tuân người xã Tam Sơn huyện Đông Ngàn (nay thuộc tỉnh
Bắc Ninh), đỗ Tiến sĩ khoa Bính Thìn (1676), làm quan thời vua Lê Hy
Tông và chúa Trịnh Căn, từng được thăng tới chức Hữu thị lang bộ Lại
.
Tháng 7 năm Giáp Tuất (1694), Ngô Sách Tuân bị giáng làm Đô ngự sử.
Tháng 12 năm Bính Tí (1696), Ngô Sách Tuân lại phạm tội, và lần này thì
ông bị giết. Chuyện này được sách Khâm định Việt sử thông giám cương
mục (quyển 34, tờ 39) chép như sau:
“Lúc ấy, (Ngô) Sách Tuân giữ chức Phó chủ khảo trường thi ở Thanh
Hoa. Trước khi đi Thanh Hoa, (Ngô) Sách Tuân có đến yết kiến quan Tham
tụng là Lê Hy. Lê Hy bèn đem hình dáng giấy đóng quyển thi của các con
mình cho (Ngô) Sách Tuân biết. Nhưng, sau vì thấy quyển thi của các con
Lê Hy không được xếp vào hạng trúng cách (Ngô) Sách Tuân muốn nhân
dịp này xoá mối hiềm khích với Lê Hy (tháng 7 năm 1694, Ngô Sách Tuân
tố cáo Lê Hy lén lút làm chuyện gởi gắm con là Lê Thuyên và học trò là Tô
Hinh, nhưng triều đình xét thấy không đủ bằng cớ – ND), bèn lấy quyển thi
của con Lê Hy đưa cho các quan giám khảo, bảo họ phê lấy đỗ. Quan Đề
điệu trường thi này là Phó đô ngự sử Ngô Hải biết chuyện, có thề với (Ngô)
Sách Tuân là sẽ giấu kín việc này. Nhưng, quan Tham chính Thanh Hoa là
Phan Tự Cường phát giác được, tâu lên. Triều đình giao cho các quan văn
võ họp bàn, khép Ngô Sách Tuân vào tội giảo (nghĩa là bắt phải thắt cổ mà
chết – ND), Ngô Hải vì không biết lòng chính trực nên bị bãi chức, các
quan giám khảo và phúc khảo đều bị phạt, còn (Phan) Tự Cường được
thăng chức Thiêm đô ngự sử.”
Chép xong chuyện này, các sử gia thời Nguyễn đã có Lời cẩn án rất sắc
sảo như sau:
“Lê Hy làm Tể tướng một nước, thế mà gởi gắm con mình cho viên quan
giữ việc chấm thi và (Ngô) Sách Tuân xu nịnh với riêng bậc đại thần mà
mình nhận lời kí thác, đặt trong phép nước mà xét thì tội hai người như
