31. Nguyễn Phúc Khoát với những chế định khác thường
Ngay sau khi lên ngôi vương (vào ngày 12 tháng 4 năm 1744), chúa
Nguyễn Phúc Khoát (tức Võ Vương) đã ban hành một loạt những chế định
mới, mà hầu hết đều thuộc loại khác thường. Xin trích dẫn một đoạn trong
sách Đại Nam thực lục (Tiền biên, quyển 10) để làm minh chứng:
“(Chúa sai) dựng tôn miếu và phong những người họ gần làm Quận
công. Con trai của Chúa vẫn xưng là Công tử, riêng con trai trưởng thì gọi
là Thái công tử, các con thứ, cứ theo thứ tự mà xưng. Lại vì (Chúa) sinh
con khó nuôi, cho nên, con trai thì gọi là con gái còn con gái thì gọi là con
trai.
(Chúa) đổi gọi Thân Quân
là Vũ Lâm Quân, đổi Kí Lục làm Lại bộ,
Nha úy làm Lễ bộ, Đô Tri
làm Hình bộ, Cai Bạ Phó Đoán Sự
bộ, ngoài ra còn đặt thêm bộ Binh và bộ Công, đổi Văn Chức làm Hàn Lâm
Viện.
Chúa dựa vào lời sấm: “Tám đời trở lại kinh đô”, bèn sai đổi y phục,
thay phong tục, cùng dân đổi mới. (Chúa) cũng châm chước chế độ các
thời, định ra triều phục cho các quan văn võ. Văn từ chức ở các bộ đến
Chiêm hậu
và Huấn đạo
, Võ từ chức Chưởng dinh đến Cai đội, đều
cho đội mũ có nạm vàng, bạc, áo thì dùng mãng bào
hoặc gấm, đoạ theo
cấp bậc có khác nhau. Thế là văn vật một phen đổi mới.
Cũng từ đó, (Chúa) sai gọi Chính Dinh là Đô Thành”.
Lời bàn
Nguyễn Phúc Khoát xưng vương, nghĩa là muốn hùng cứ một phương,
vai vế chẳng kém gì họ Trịnh, thậm chí, còn muốn hơn cả họ Trịnh, vì
Nguyễn Phúc Khoát còn công khai xưng là Thiên Vương với các phiên
thuộc của mình. Nhưng, cái chí của người ít chữ vẫn thường khác với cái
chí của người nhiều chữ (hoặc ở nơi lắm người nhiều chữ). Con trai trưởng
của chúa Trịnh thường được phong làm Thế tử, mà Thế tử thì hơn hẳn Thái
công tử một bậc. Lẽ đâu, chúa Nguyễn lại hẹp hòi với cả con của mình?
