hiệu là để đề phòng kẻ hung ác, bởi vì lòng người ham hố quả không cùng,
việc đời nhiêu khê quả không bến, quyết không thể không phòng bị được.
Lo xa cho đời sau, mưu tính cho con cháu cũng chính là ở chỗ này.
Đinh Tiên Hoàng chưa thể gọi là đã trọn được đời vì chưa làm hết việc
người chứ không phải là trời không giúp nữa. Và, cũng vì Nhà vua chưa thể
gọi là trọn được đời nên lời sấm truyền kia mới tạm đắc thắng, đời sau rất
dễ bị mê hoặc bởi điều này”.
Lời bàn
Giết người là tội đại ác. Tội ấy, trời không thể dung, đất chẳng thể tha.
Giết người vì mục đích tranh đoạt chức quyền của vị anh hùng có công lớn
với xã tắc, thì trong tội đại ác, còn có thêm bao tội đại ác nữa. Hỡi đấng cao
xanh vô tâm đến độ lạnh lùng, lẽ đâu như Đỗ Thích mà cũng là người được
ư?
Ngô Sĩ Liên có lời trách Đinh Tiên Hoàng thiếu cẩn trọng. Lời ấy chí
phải, nhưng con người bị con người hãm hại, chẳng qua chỉ vì thiếu cẩn
trọng đề phòng, càng nghĩ càng thấy chua chát làm sao.
Thuở ấu thơ, kẻ hậu sinh này, từng được đến viếng Hoa Lư và từng được
thực hiện một tục lệ tuyệt vời: bất cứ ai trước khi vào thắp nhang tưởng nhớ
Đinh Tiên Hoàng, đều phải cầm lấy cái roi mây để sẵn, đánh mạnh vào
cánh tay bằng đá đặt cách cửa đền không xa. Đã có không ít người căm
giận, đánh đến nát cả roi mây, bởi vì cánh tay bằng đá ấy tượng trưng cho
cánh tay tội lỗi của Đỗ Thích. Tương tự như vậy, ở Trung Quốc, bất cứ ai
vào đền viếng Nhạc Phi (danh tướng của Trung Quốc thời Tống) cũng đều
lấy dùi để sẵn, đánh vào đầu bức tượng Tần Cối (kẻ gian thần đã hãm hại
Nhạc Phi) cách đó không xa. Hóa ra đó đây và xưa nay đều vậy, có ai lại
không khinh ghét lũ bất nghĩa bất trung!
Như Đỗ Thích, giờ thì dẫu một chút xương tàn cũng chẳng còn nữa,
nhưng sự khinh ghét đã ngàn năm rồi mà có hề giảm bớt, được đâu!
