Lê Văn Thanh nói: -Chất đã chết rồi, còn đâu nữa mà dùng.
Người ấy thưa: -Tin dùng Lê Chất thì Lê Chất sống, còn như không tin
dùng Lê Chất thì Lê Chất chết.
Lê Văn Thanh hỏi lại dầu đuôi, người ấy liền cứ tình thực mà kể lại, sau
đó, về nhà dẫn Lê Chất vào. Lê Văn Thanh thấy Lê Chất, vui quá mà nói
đùa rằng: -Chất hay là ma đây? Mày chết rồi, ai lấy da thịt đắp vào xương
mày mà mày lại có thể đến đây.
Nói rồi, lấy rượu cùng uống và lưu lại trong quân của mình. Năm 1799,
Lê Chất đem 200 người đến Quy Nhơn, gặp tướng của Nguyễn Phúc Ánh
là Võ Tánh để xin hàng. Nguyễn Phúc Ánh cho Lê Chất làm thuộc tướng
của Võ Tánh, đồng thời, cho người đón mẹ và vợ con của Lê Chất vào Gia
Định để nuôi nấng. Từ đây, Lê Chất gắn bó với Nguyễn Phúc Ánh đến hết
đời.
Bởi lập được nhiều công lao, Lê Chất luôn được trọng thưởng. Tuy
nhiên, vinh nhục vốn chẳng cách xa nhau, mỗi lần được trọng thưởng là
một lần Lê Chất bị kèn cựa hoặc gièm pha, vui buồn lẫn lộn, thật khó mà
nói cho hết được. Nay theo sách Đại Nam chính biên liệt truyện (Sơ tập,
quyển 24), dẫn chuyện vinh nhục của Lê Chất như sau:
“Năm Gia Long thứ nhất (tức năm 1802 – NKT) Vua đem đại quân đi
đánh Bắc thành (tức vùng Bắc Bộ – NKT), thăng Lê Chất làm Khâm sai
Chưởng Hậu quân
, cờ hiệu Bình Tây Tướng quân, cùng với (Lê Văn)
Duyệt đem bộ binh tiến lên trước. Quân ta (chỉ quân của Gia Long – NKT)
đến đồn Tiên Lý ở dinh Vĩnh Định, gặp giặc là đánh tan, thừa thắng tiến
mãi, thế như chẻ tre. Bắc Hà bình định xong, tin thắng lợi báo về, Vua ban
thưởng rất hậu. (Lê) Chất được phong tước Quận công và được mang ấn
Bình Tây Tướng quân. Các tướng là bọn Đặng Trần Thường bàn riêng với
nhau rằng: -(Lê) Chất mà Bình Tây thì ai bình (Lê) Chất? (Lê) Chất mà
Quận công thì lũ ta phải mười lần Quận công.
(Lê) Chất nghe biết được lời ấy, tự thấy không yên lòng, bèn dâng Vua tờ
biểu, đại lược nói rằng: -Tôi là kẻ bất tài mới quy phụ, nếu ví với các quan
