24. An Thường công chúa với món đuôi dê và nầm dê
Vua Minh Mạng (1820-1840) có tất cả 78 Hoàng tử và 64 Công chúa,
tồng cộng là 142 người con. An Thường là Công chúa thứ 4 của Nhà vua,
do bà Mỹ Nhân người họ Nguyễn Văn, quê Gio Linh, Quảng Trị sinh hạ
vào mùa hè năm Đinh Sửu (1817). Lúc đầu, Công chúa có tên là Nguyễn
Thị Tam Xuân, sau mới gọi là Nguyễn Thị Lương Đức. Trong số các con
của vua Minh Mạng, An Thường Công chúa là người nổi danh hiếu thảo
hơn cả. Sách Đại Nam chính biên liệt truyện (Nhị tập, quyển 9) có chép
mẩu chuyện rất cảm động về bà như sau:
“Khi mới sinh ra, Công chúa đã đĩnh ngộ lạ thường, lại giàu lòng hiếu
thảo, Nhà vua thương lắm. Năm Công chúa lên chín tuổi, đúng dịp tiết Vạn
Thọ thì thân mẫu bị bệnh, Công chúa đành phải theo các Hoàng nữ
vào
hầu cơm. Bấy giờ, có vị đại thần dâng tiến món đuôi dê và nầm đê (nầm dê
là món nắm sữa của con dê cái – NKT), Vua liền ban cho các Hoàng nữ
món này. Công chúa (An Thường) chỉ ngậm mà không nhai nuốt. Vua lấy
làm lạ, liền hỏi nguyên do thì Công chúa liền đứng dậy thưa: -Thân mẫu
của thần đang bị bệnh, không được đội ơn đến dự mà thần thì trộm nghe
món này rất bổ nên không nỡ ăn, muốn để phần cho thân mẫu.
Vua rất khen, và lại càng cho là lạ, hèn cho riêng một đĩa, sai mang về
cho thân mẫu. Tả hữu đều cảm động và khen ngợi, có người chảy cả nước
mắt.
Lúc đã bắt đầu lớn, (Vua) cho (Công chúa) ra ở điện Trinh Minh, sai nữ
quan dạy cho biết về sử sách và đại lược về nữ công. Năm Minh Mạng thứ
chín (tức năm 1828 – NKT), mùa hạ, tháng tư bởi nữ tì ở điện Trinh Minh
giữ lửa bất cẩn, đang đêm mà có hỏa hoạn, lửa thiêu hết cả màn trướng.
Công chúa hoảng sợ thức dậy, kêu người trực đi cứu chữa rồi tự mình đốc
suất việc này. Vua đi thăm Thuận An về, nghe tâu lại sự thể, vừa ngợi khen
vừa thưởng cho ba lạng vàng”.
… “Năm (Minh Mạng) thứ mười lăm (tức năm 1834 – NKT), Vua đi
tuần phương Nam, sai (Công chúa) đến hầu cung Từ Thọ (nơi ở của Thuận
