35. Cái chết của Trần Tiễn Thành
Sách Đại Nam chính biên liệt truyện (Nhị tập, quyển 32) cho biết, tổ tiên
Trần Tiễn Thành là người Phúc Kiến (Trung Quốc), di cư sang nước ta vào
buổi đầu của nhà Thanh (nửa sau thế kỉ thứ XVII). Trần Tiễn Thành sinh ra
và lớn lên tại huyện Hương Trà tỉnh Thừa Thiên. Năm 1820, vì tự xét thấy
mình cũng có chút tài văn chương, Trần Tiễn Thành ra ứng cử và được vua
Minh Mạng cho làm quan. Mười tám năm sau (năm 1838), Trần Tiễn
Thành dự thi Hội và đỗ Tiến sĩ. Từ đó, hoạn lộ của ông ngày một thênh
thang.
Cuối thời Tự Đức, Trần Tiễn Thành, Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất
Thuyết là ba bậc đại thần, quyền uy rất lớn. Chính ba người này đã nhận di
chiếu của vua Tự Đức và chịu trách nhiệm tôn lập vua mới. Nhưng, công
việc này đã dẫn đến cái chết đầy bí ẩn của Trần Tiễn Thành. Sách trên cho
biết như sau:
“Tháng sáu năm ấy (năm Quý Mùi, 1883 – NKT), di chiếu để lại cho
Hoàng Trưởng tử là Thụy Quốc công (nay truy tôn là Cung Huệ Hoàng đế)
nối nghiệp lớn. (Vua Tự Đức không có con trai, Thụy Quốc công ở đây là
Nguyễn Phúc Ưng Chân, con của Nguyễn Phúc Hồng Y nhưng lại làm con
nuôi của Tự Đức. Ông được tôn lên ngôi, đó là vua Dục Đức, nhưng chỉ
mới được ba ngày thì bị giết – NKT). Trần Tiễn Thành được làm Phụ chính
Đại thần, còn Nguyễn Văn Tường và Lê Thuyết (tức Tôn Thất Thuyết, sau
bị đối theo họ mẹ) thì làm Đồng Phụ chính Đại thần. Một ngày trước khi
được tấn tôn, Tự Quân (tức Thụy Quốc công – NKT) thấy trong di chiếu có
câu rằng: “Sắc cho răn bảo điều hay”, liền cho triệu các Phụ chính Đại thần
tới để nghị bàn. (Nguyễn Văn) Tường và (Tôn Thất) Thuyết đều nói là xin
để Nhà vua quyết định lấy. (Trần) Tiễn Thành cũng để bụng, cho như thế là
đúng. Khi tuyên đọc chiếu thư, (Nguyễn) Văn Tường cáo bệnh không ở
trong ban được cho nên (trong ban) chỉ có (Tôn Thất) Thuyết đứng cạnh
(Trần) Tiễn Thành mà thôi. Lúc (Trần) Tiễn Thành đọc đến đoạn ấy thì khẽ
tiếng rồi húng hắng ho. (Tôn Thất) Thuyết bèn giả bộ ngạc nhiên đến độ lạ
lùng, chờ cho (Trần Tiễn Thành) đọc xong thì vặn hỏi. (Trần) Tiễn Thành
