III. Thế thứ các chính quyền tự chủ được dựng lên trong các
cuộc khởi nghĩa chống Bắc thuộc
Từ năm 179 trước công nguyên đến năm 905 sau công nguyên, trong số
những dòng phát triển khác nhau của lịch sử, có hai dòng đối nghịch, luôn
luôn diễn ra một cách quyết liệt trên đất nước ta, đó là Bắc thuộc và chống
Bắc thuộc. Dòng Bắc thuộc được thể hiện rõ nét nhất qua việc thiết lập và
không ngừng củng cố hệ thống chính quyền đô hộ ngoại bang. Ngược lại,
dòng chống Bắc thuộc được thể hiện tập trung nhất qua hàng loạt những
cuộc công phá chính quyền đô hộ ngoại bang, nhằm thiết lập hệ thống
chính quyền độc lập và tự chủ. Sau hơn ngàn năm đối đầu không khoan
nhượng, cuối cùng, dòng thứ hai – dòng chống Bắc thuộc – đã thắng.
Thắng lợi của dòng thứ hai là thắng lợi của cả một quá trình lâu dài và
gian khổ. Trong suốt quá trình đó, không ít các hệ thống chính quyền với
những quy mô và tính chất khác nhau đã được lập ra. Gọi đó là triều vua
(gồm nhà vua và những thiết chế chính trị do vua lập ra) theo đúng nghĩa
của từ này, thì hẳn nhiên là còn có những điều cần phải cân nhắc, nhưng rõ
ràng, tất cả những hệ thống chính quyền ấy đều là thành tựu tuyệt vời của
cuộc chiến đấu một mất một còn, đều thực sự là tinh hoa của ý chí độc lập
và tự chủ. Xuất phát từ nhận thức ấy, chúng tôi trân trọng giới thiệu một số
các chính quyền tiêu biểu nhất (dẫu người đứng đầu chưa xưng tước hiệu gì
rõ ràng) được thành lập trong hoặc sau những cuộc khởi nghĩa chống Bắc
thuộc.
1) Chính quyền Trưng Nữ Vương (40-43)
Trưng Nữ Vương huý là Trưng Trắc, con gái của Lạc tướng Mê Linh.
(Đất Mê Linh nay thuộc vùng giáp giới giữa Hà Tây với Vĩnh Phúc và
ngoại thành Hà Nội).
Thân sinh mất sớm, Trưng trắc và em gái là Trưng Nhị được thân mẫu
là bà Man Thiện (cũng có truyền thuyết nói bà là Trần Thị Đoan) nuôi
dưỡng.
