32. Tiết tháo của Trùng Quang Đế, Đặng Dung, Nguyễn Cảnh
Dị và Nguyễn Súy
Tháng chạp năm Quý Tị (1413) quân Minh đập tan hoàn toàn lực lượng
của Trùng Quang Đế Trần Quý Khoáng. Toàn bộ các lãnh tụ của phong trào
yêu nước này đều bị giặc bắt và tất cả đều đã anh dũng hi sinh. Sách Khâm
định Việt sử thông giám cương mục (chính biên, quyển 12, tờ 40) chép
rằng:
“Từ khi quân của Hoàng đế Quý Khoáng thất trận, phải ẩn náu trong
rừng, tàn quân không sao tập hợp lại được nữa. Cảnh Dị và Đặng Dung
muốn chạy sang Tiêm La
(tức Thái Lan ngày nay – ND) nhưng (Trương)
Phụ đuổi theo, bắt được. Cảnh Dị mắng chửi Phụ rằng: -Chính ta muốn giết
mày, bây giờ lại bị mày bắt!
(Cảnh Dị) mắng chửi mãi không nghỉ miệng, (Trương) Phụ bèn đem giết
rồi lấy gan ăn. Đế Quý Khoáng chạy sang Lão Qua (đất Lào ngày nay –
ND), Nguyễn Súy chạy đến Minh Linh (Quảng Bình – ND) cũng đều bị
quân Minh bắt”.
Tháng tư năm Giáp Ngọ (1414), Trương Phụ giải Trùng Quang Đế Đặng
Dung và Nguyễn Súy về Trung Quốc. Cũng sách trên (tờ 41) đã chép lại
việc áp giải vua tôi Trùng Quang Đế, kèm theo lời phê của các sử gia trong
quốc sử quán triều Nguyễn như sau:
“Trương Phụ bắt được Hoàng đế Quý Khoáng cùng (các bề tôi là)
(Đặng) Dung, (Nguyễn) Súy, bèn dẫn quân về Đông Quan (tức Hà Nội –
ND) rồi sai người đưa vua tôi Quý Khoáng về Yên Kinh (Trung Quốc –
ND). Dọc đường, Hoàng đế Quý Khoáng nhảy xuống sông mà chết, (Đặng)
Dung cũng nhảy theo, duy chỉ (Nguyễn) Súy bị người lính canh bắt lại. Súy
bèn ngày ngày cùng người lính canh đánh cờ, dần dà làm thân, sau lấy bàn
cờ đánh chết người lính canh, rồi cũng nhảy xuống sông mà chết.
Lời phê: Lúc đầu, đời Trấn may mà gặp Thoát Hoan nhà Nguyên; lúc
cuối,
