35. Nỗi oan khuất của Phạm Luận
Cuối năm Canh Tí (1420), Lý Bân đập tan được cuộc khởi nghĩa Lê Ngã.
Lê Ngã cùng Bế Thuần trốn thoát được nhưng rồi sau đó họ đi đâu không ai
rõ. Trong lúc đó, nhiều cuộc khởi nghĩa lớn nhỏ khác vẫn tiếp diễn ở nhiều
địa phương khiến vua Minh lo lắng hạ chiếu buộc bọn quan lại đô hộ ở
nước ta phải bắt cho bằng được vị thủ lĩnh kiệt hiệt là Lê Ngã. Chiếu lệnh
quá gắt gao, bọn quan lại đô hộ sợ bị phạt tội nên tính kế tìm kẻ thế mạng
cho Lê Ngã. Người chẳng may chịu tai vạ khủng khiếp này là Phạm Luận
và gia thuộc của ông. Sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 10, tờ 7-
b) chép rằng:
“Tổng binh Lý Bân và Nội quan Lý Lượng của nhà Minh bắt Phạm Luận
người huyện Giáp Sơn (thuộc Hải Dương) và buộc Luận phải
nhận mình là Dương Cung (tức Lê Ngã, vì Lê Ngã đã tự đổi họ tên thành
Dương Cung – ND) cốt để làm cho qua chuyện thi hành chiếu lệnh lùng bắt
(Dương Cung). (Chúng) còn bắt cả gia thuộc (của Phạm Luận) là bọn Phạm
Xã rồi giải về Yên Kinh.
(Có viên) Tri huyện tên là Đặc Khiêm nhận thực rằng đó không phải là
tên (Dương) Cung. (Lý) Bân không nghe. Khiêm lấy bao vàng (bao đựng
tấu thư gửi về triều – ND) dâng đại cáo, tâu thẳng về Yên Kinh. (Lý) Bân
sai người chặn đường bắt về. Hoàng Phúc khuyên Khiêm rằng: -Mọi người
đều cho là đúng, chỉ mình ông bảo không đúng là làm sao?
Khiêm nói: -Ai ra ngoài mà chẳng phải qua cửa ngõ (ý muốn nói tất cả
mọi người đều cùng phe đảng của Hoàng Phúc – ND).
(Lý) Bân bèn cho giải cả (Đặc) Khiêm lẫn (Phạm) Luận về Yên Kinh,
giao cho pháp ti xét hỏi. Khiêm xuýt nữa bị hành tội, may có người anh
đánh trống đăng văn (đánh vào cái trống ở triều đình kêu oan để được cứu
xét – ND) kêu oan nên được miễn tội. Sau, (Đặc Khiêm) được thăng đến
chức Hữu bố chính
ở nước ta, còn gia thuộc Phạm Luận cuối cùng bị
chết trong ngục”.
Lời bàn
