20. Chuyện quanh tờ biểu văn do Nguyễn Trãi soạn
Tháng 5 năm Giáp Dần, niên hiệu Thiệu Bình thứ nhất (1434), có một
chuyện rắc rối đã xảy ra trong triều đình nhà Lê. Đó là chuyện rắc rối xảy
ra quanh tờ biểu văn do quan Hành khiển là Nguyễn Trãi vâng mệnh vua
Lê Thái Tông soạn để giao cho sứ giả đem sang triều đình nhà Minh.
Chuyện rắc rối đó được sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 11, tờ 9-
b và 10-a) chép lại như sau:
“Ngày 16 (tháng 5 năm 1434 – ND), sai bọn Tuyên phủ sứ
Tông Trụ, Trung thư Hoàng môn Thị lang là Thái Quân Thực và Kì lão
là Đái Lương Bật mang tờ biểu cùng các thứ phương vật sang cầu phong
nhà Minh. Hành khiển Nguyễn Trãi soạn xong tờ biểu, bọn Nội mật viện
là Nguyễn Thúc Huệ và Học sĩ
là Lê Cảnh Xước muốn đổi lại mấy chữ.
Nguyễn Trãi giận lắm, liền nói: -Bọn các ngươi là hạng bề tôi chỉ biết vơ
vét. Bao nhiêu nạn hạn hán đều do các ngươi gây nên cả.
Thúc Huệ liền tố cáo lời này với Đại Tư đồ
là (Lê) Sát và Đô đốc là
(Lê) Vấn. Sát và Vấn tức lắm, cùng nhau trách Nguyễn Trãi rằng: -Gây ra
thiên tai không phải là do lỗi của bọn ấy mà là lỗi của Vua và Tể tướng.
Sao ông nỡ quá lời như thế?
Nguyễn Trãi từ tạ mà nói rằng: -Bọn Thúc Huệ chỉ cậy có chút tài vét
thuế trong dân mà chiếm ngôi vị cao trong thiên hạ. Mỗi khi có sổ sách
trình đến, chúng đều tìm cách vơ vét cho quan tham, hòng được lòng Vua
và Tể tướng. Tôi nhân việc này mà nói ra thôi chớ đâu có dám bàn gì đến
Vua và tể tướng.
(Lê) Sát vẫn không nguôi giận, nhưng tờ biểu thì vẫn cho để y nguyên
như Nguyễn Trãi soạn, chẳng sửa chữa gì”.
Lời bàn
Trong chỗ không hẹn, Nguyễn Trái vả Nguyễn Thúc Huệ cùng Lê Cảnh
Xước, đã gặp nhau ở chỗ … “văn mình”. Lẽ dĩ nhiên, chút bệnh … “văn
mình” của Nguyễn Trãi nếu có nặng hơn người thì cũng phải, bởi đạt đến
mức đại bút như ông, cổ kim nào đã có mấy người. Lỗi của Nguyễn Trãi có
