34. Lời tâu của quan tham tri Đông đạo Trình Dục
Sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 11, tờ 63-b và tờ 64-a) chép
rằng:
“Ở biên giới miền Đông có lời ngoa truyền rằng nhà Minh sai sứ sang để
khám xét biên giới. Nghe vậy, Vua liền sai quan Đông Đạo tham tri
Trình Dục đi dò xét thực hư để về cấp báo cho triều đình. Dục đến biên giới
nhưng không hề điều tra mà chỉ tin lời đồn của người đi đường, về tâu ngay
là có quan của hai ti Khâm sai phương Bắc (tức Trung Quốc – ND) và quan
Tổng binh trấn thủ Quảng Đông đem binh mã tới rất đông. Vua sai quan Tư
khấu là Lê Khắc Phục, quan Tả hữu nạp ngôn
Nguyễn Văn Phú, quan Hữu ti thị lang
thừa là Hà Lật, cùng bọn Tây Đạo tham tri, Đồng tri là Nguyễn Thúc Huệ,
Nguyễn Lan, Bùi Cầm Hồ, Trình Dục, quan Thẩm hình viện phó sứ
Trịnh Mân, quan Nội mật viện tham tri
là Lê Văn, cùng đi hội khám. Vua
lại sai quan Đồng tri của phủ Hạ Nam Sách
hai ngàn quân, hợp với quân của các phủ ở An Bang để phòng bị biên giới.
(Vua) ban tiền cho từng người theo thứ bậc khác nhau, lại còn bắt các quan
ở các lộ, trấn và huyện cùng dân phu thuộc Đông Đạo phải đóng góp đầy
đủ tiền, gạo, trâu, dê, gà, vịt và rượu thịt các thứ để đợi mà khao quân. Cả
miền Đông náo động.
Lúc quan quân đến biên giới, nghỉ lại cả tuần rồi cả tháng mà vẫn không
dò la được tin tức gì, bèn đổ hết tiền của ra mà mua hàng của người phương
Bắc, kĩu kịt mang về, nói thác là quan Khâm sai của nhà Minh bận việc
khác nên không đến. Đài quan (cũng như quan Ngự sử, chuyên lo việc can
gián – ND) là bọn Hà Lật cũng vào hùa với họ, không nói một câu nào.
Triều đình cũng không ai hỏi đến tội ấy”.
Lời bàn
Tin đồn thất thiệt là chuyện thường, cổ kim đông tây đều có cá. Tin đồn
này có can hệ đến vận mệnh an nguy của quốc gia, triều đình sai quan đi
