11. Trịnh Cương với việc kiến thiết phủ đệ mới ở xã Cổ Bi
Từ thời Lê Trung Hưng trở về sau, trong kinh thành Thăng Long, bên
cạnh cung vua còn có thêm phủ chúa. Phủ chúa cũng nguy nga không kém
gì cung vua, và đặc biệt, chính phới là nơi quyết định mọi việc lớn của
nước nhà. Khi đã thâu tóm hết mọi quyền hành trong tay, các chúa Trịnh
cũng lao vào con đường ăn chơi sa đọa. Mở đầu cho quá trình sụp đổ thảm
hại về nhân cách của các chúa Trịnh là Trịnh Cương (1709-1729). Ngoài
phủ chúa trong kinh thành, Trịnh Cương còn cho xây cất thêm phủ đệ mới
ở xã Cổ Bi là một xã ở Gia Lâm, ngoại thành Hà Nội. Việc xây cất này đã
được sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển
36, tờ 34) ghi chép lại như sau:
“Tháng 11 (năm Đinh Mùi, 1727 – ND) Trịnh Cương tự ý xây cất phủ đệ
mới ở xã Cổ Bi. Về già, đi tuần du chẳng còn chừng mực gì nữa, bởi vậy,
đã nhiều lần bọn hoạn quan chia đi các xứ để sửa chữa chùa chiền, phòng
khi du ngoạn, chẳng hạn như sửa chùa Độc Tôn, chừa Tây Thiên … v.v. Cổ
Bi là một nơi nổi danh cả vùng Kinh Bắc, nằm tiếp giáp với xã Như Kinh,
mà Như Kinh là quê hương của bà Trương Thái Phi (mẹ đẻ của Trịnh
Cương) nên (Trịnh) Cương thường hay tuần du đến xã này.
(Trịnh) Cương bị mê hoặc bởi thuyết phong thủy, có ý muốn dời phủ đệ
đến đây, mà bề tôi của hắn thì lắm kẻ a dua, phụ họa thêm vào. Hắn sai xây
cất phủ đệ mới, công việc làm một tháng thì xong, đặt cho tên gọi là phủ
Kim Thành. Nhân vì việc này, bọn (nịnh hót) là Tư đồ Trịnh Quán và Thiếu
phó
Nguyễn Công Hãng … được thăng chức thưởng tước, cao thấp có
thứ bậc khác nhau”.
Lời bàn
Cái nhà thế mà tệ. Gay gắt như nắng, dữ dội như mưa, ào ào như gió …
tất tất đều có thể che được, thế mà chút nhân cách của con người trong nhà,
dẫu đã bọc bằng da, dẫu đã che bằng thịt, dẫu đã sơn phết kĩ bằng ngôn từ
… vẫn cứ phơi ra mồn mộ,. thiên hạ có thể nhìn nó bằng tai, nghe nó bằng
mắt, gần xa đều được tỏ tư̖. khiếp thay! Trịnh Cương ở phủ đệ Thăng Long,
