17. Thương thay, hai vị đại thần!
Năm Giáp Dần (1734), Trịnh Giang đã giết hai đại thần là Đỗ Bá Phẩm
và Lê Anh Tuấn. Đỗ Bá Phẩm nguyên là hoạn quan, quê quán và năm sinh
hiện chưa rõ, chỉ biết dưới thời chúa Trịnh Giang, ông được phong tới tước
Vân Quận công. Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính
biên, quyển 37, tờ 31) chép việc ông bị Trịnh Giang hãm hại như sau:
“Bấy giờ, nạn kết bè kết cánh nổi lên, Trịnh Giang quyết tìm cách buộc
tội để trừng trị. (Trịnh) Giang rất ghét viên hoạn quan là Vân Quận công
Đỗ Bá Phẩm, đã biếm chức Đỗ Bá Phẩm, chỉ còn cho làm Trấn thủ Yên
Quảng (khu vực Hải Phòng, Quảng Ninh ngày nay – ND), lại còn muốn
giết đi. (Trịnh) Giang gọi, riêng Nguyễn Hiệu (người xã Lan Khê, huyện
Nông Cống, Thanh Hóa) đỗ Tiến sĩ năm 1700 – ND) đến bàn việc này,
nhưng (Nguyễn) Hiệu lại có ý trù trừ không dứt, bởi vậy, (Trịnh Giang)
giáng chức Nguyễn Hiệu, từ Thượng thư bộ Lễ xuống làm Thượng thư bộ
Hình (trong triều đình xưa, bộ Lễ là bộ lớn nhất, còn bộ Hình chỉ đứng ở
hàng thứ năm trong số sáu bộ – ND). Nhưng rồi không bao lâu sau, Nguyễn
Hiệu được làm Thượng thư bộ Lại (bộ lớn thứ hai – ND) và được vào phủ
chúa giữ chức Tham tụng như cũ.”
Lê Anh Tuấn người xã Thanh Mai, huyện Tiên Phong (nay thuộc Hà
Tây), đỗ Tiến sĩ khoa Giáp Tuất (1694). Cùng với Nguyễn Công Hãng, ông
là người từng được chúa Trịnh Cương trọng dụng, trao phó cho nhiều trọng
trách trong phủ chúa. Nhưng đến khi Trịnh Cương mất, ông bị thất sủng, và
năm 1734, Lê Anh Tuấn cũng bị giết hại. Cũng sách trên (tờ 32) chép rằng:
“(Lê) Anh Tuấn là người nổi tiếng về văn học, tính ưa trầm tĩnh, làm
việc cẩn mật, cùng với Nguyễn Công Hãng, ông được coi việc trong phủ
chúa. Khi về già, (Lê) Anh Tuấn có ý lộng quyền, khiến (Trịnh) Giang
không bằng lòng kể cũng đã lâu. (Trịnh) Giang giáng chức (của Lê Anh
Tuấn), sai đi làm Trấn thủ xứ Lạng Sơn. Lúc ấy có người gièm rằng, trước
kia, khi còn giữ việc ở trong phủ, (Lê) Anh Tuấn cùng với bọn Nguyễn
