18. Xem mặt mà bắt … làm vua!
Năm 1732, Lê Đế Duy Phường bị chúa Trịnh Giang vu cho tội tư thông
với vợ của Trịnh Cương rồi giết chết. Anh của Lê Đế Duy Phường là Lê
Duy T được Trịnh Giang đưa lên ngôi, đó là vua Lê Thuần Tông (1732-
1735). Tháng 4 năm 1735, Lê Thuần Tông mất, Trịnh Giang lại phải một
phen … chọn người làm vua. Chuyện này được sách Khâm định Việt sử
thông giám cương mục (Chính biên, quyển 37, tờ 33) chép lại như sau:
“Tháng 4, mùa hạ (năm Ất Mão, 1735 – ND) sao Thái Bạch phạm vào vị
tr của sao Hỏa. Nhà vua mất. (Quần thần) dâng tôn hiệu là Giản Hoàng đế,
miếu hiệu là Thuần Tông. Vua ở ngôi gần bốn năm, thọ 37 tuổi, táng tại
Bình Ngô (huyện Thụy Nguyên, Thanh Hóa – ND).
(Trịnh) Giang lập (Lê) Duy Thận là em của Vua lên ngôi, đổi niên hiệu,
đại xá thiên hạ.
(Lê) Duy Thận là con thứ mười một của vua (Lê) Dụ Tông và là em của
vua (Lê) Thuần Tông. Lúc ấy, (Lê) Duy Thận mười bảy tuổi, còn kém anh
là (Lê) Duy Diêu đến hai tuổi, nhưng Trịnh Giang sợ (Lê) Duy Diêu đã lớn
(khó bề kiềm chê), trong lúc đó, (Lê) Duy Thận lại là cháu ngoại của bà
Thái phi Vũ Thị (vợ của Trịnh Cương, người làng Mi Thữ, xã Tử Dương,
huyện Đông Yên, thuộc tỉnh Hưng Yên – ND), từng được nuôi nấng trong
phủ chúa, gần gũi lâu ngày nên dễ khống chế hơn, nhân đó, (Trịnh) Giang
nói thác ra rằng, diện mạo của (Lê) Duy Thận giống y tiên đế, bèn quyết
chí lập làm vua. Bầy tôi không ai dám nói gì cả. Ngày Giáp Ngọ (tức ngày
25 tháng 4 – ND) làm lễ tế cáo ở Thái Miếu, ngày Bính Thân (tức ngày 27
tháng 4 – ND), lên ngôi vua, đổi niên hiệu là Vĩnh Hựu, tha hai phần mười
tô thuế cho dân trong năm này”.
Lời bàn
Vậy là vua Lê Dụ Tông có đến ba người con được các chúa Trịnh Cương
và Trịnh Giang cho nối nhau lên làm vua. Đầu là Lê Duy Phường, kế là Lê
Duy Tường và sau chót là Lê Duy Thận (cũng tức là Lê Duy Chấn). Vua
