64. Lê Chiêu Thống bị … truất phế hụt
Tháng 11 năm Bính Ngọ (1786), nghĩa là chỉ mới sau bốn tháng kể từ
khi được tôn lên ngôi vua, Lê Chiêu Thống đã bị truất phế hụt. Kẻ chủ mưu
trong vụ này cũng chính là kẻ đã xé chiếu chỉ của Nhà vua hai tháng trước
đó: Dương Trọng Khiêm! Sau sự kiện tháng 9 năm 1786 (xem thêm giai
thoại số 62: Màn bi kịch đầu tiên của Lê Chiêu Thống), Dương Trọng
Khiêm chạy trốn lên vùng Hà Bắc ngày nay và ít lâu sau thì chạy về vùng
Gia Lâm (nay thuộc ngoại thành Hà Nội). Trong lúc ấy, chúa Trịnh Bồng
cũng muốn mau chóng củng cố địa vị của mình, cho nên, đã sai người triệu
Dương Trọng Khiêm về. Việc này khiến cho Dương Trọng Khiêm vừa
mừng lại vừa lo. Mừng vì được chúa Trịnh Bồng ban ơn.dung nạp, còn lo
là bởi hắn từng đắc tội với vua, sợ vua tìm cách trả thù. Tuy nhiên. Dương
Trọng Khiêm cùng thừa thông minh để hiểu rằng, nếu cần phải chọn kẻ để
theo thì tất yếu là chọn Chúa chứ không thể chọn Vua được. Có điều nếu
gạt bỏ được mối lo về sự trả thù của Vua thì vẫn tốt hơn. Sách Khâm định
Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển 46, tờ 36 và 37) chép
rằng:
“Dương Trọng Khiêm sợ rằng Nhà vua sẽ tức giận mà trả mối thù cũ (chỉ
việc Dương Trọng Khiêm xé chiếu chỉ của Nhà vua – ND) bèn ngầm
khuyên Trịnh Bồng đem quân vây chặt hoàng thành, bắt giết hết những
quan lại nào của triều đình về phe với Nhà vua, xong thì tính kế lập vua
khác. Trịnh Bồng theo lời, lập tức sai Nguyễn Mậu Nễ và Bùi Nhuận, nhân
đêm tối, bí mật đem quân vào cửa khuyết. Hay tin có biến, Nhà vua lập tức
triệu hết các hoàng thân đem binh mã đã mộ được từ trước, đến để cùng
nhau chống đỡ.
Khi ấy, viên Đề lãnh là Hoàng Phùng Cơ vốn không cùng phe cánh với
(Dương) Trọng Khiêm, lại cùng vì có nhà riêng ở trong hoàng thành, nên
sợ rằng nội điện mà có biến thì mình cũng bị mang tiếng xấu, cho nên, đem
hết quân bản bộ của mình ra đánh trả. (Nguyễn) Mậu Nễ sợ nên không dám
tiến mà ra hiệu cho quân rút lui”.
