66. Bài học Hoàng Phùng Cơ
Hoàng Phùng Cơ sinh năm nào không rõ, chỉ biết ông người xã Vân Cốc,
huyện Bạch Hạc, nay thuộc Phú Thọ. Ban đầu, Hoàng Phùng Cơ là một
trong những vị tướng trẻ của Nguyễn Hữu Cầu, từng cùng Nguyễn Hữu
Cầu tung hoành khắp vùng đồng bằng Bắc Bộ, đánh cho quân của vua Lê –
chúa Trịnh nhiều trận thất điên bát đảo. Nhưng rồi vào tháng 3 năm Bính
Dần (1746), Hoàng Phùng Cơ từ bỏ nghĩa quân của Nguyễn Hữu Cầu mà
về đầu hàng vua Lê – chúa Trịnh, được chúa Trịnh Doanh tin dùng và dần
dần trở thành một trong những nhân vật có thế lực.
Năm Đinh Mùi (1787), bởi một loạt nhưng biến cố trong kinh đô, Hoàng
Phùng Cơ chạy về Sơn Tây. Lúc này, chúa Trịnh Bồng cũng đã bỏ chạy
khỏi kinh thành, quyền hành trong nước nghiễm nhiên thuộc về nhân vật
đang thời đắc chí là Nguyễn Hữu Chỉnh, vua Lê Chiêu Thống cũng chỉ là
hư vị mà thôi. Thế cuộc đẩy đưa, Nguyễn Hữu Chỉnh và Hoàng Phùng Cơ
trở thành hai nhân vật đối địch, kẻ ở trong kinh, người ở ngoài trấn, nhưng
ai cũng nhân danh vua Lê để mưu diệt lẫn nhau. Tháng 8 năm Đinh Mùi
(1787), cuộc giao tranh giữa hai bên đã nổ ra và Hoàng Phùng Cơ đã bị
giết. Sự kiện này được sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục
(Chính biên, quyển 47, tờ 9) chép lại như sau:
“(Hoàng) Phùng Cơ ở Sơn Tây, mưu toan cất quân vào kinh thành để bảo
vệ triều đình, bèn cho truyền hịch đi khắp các lộ Quảng (Oai) và Quốc
(Oai), nêu rõ danh nghĩa dấy quân là trừng trị Nguyễn Hữu Chỉnh.
(Nguyễn) Hữu Chỉnh sai tướng là Nguyễn Duật đem quân lên đón đánh
(Hoàng Phùng Cơ) ở khu vực xã Đại Phùng (huyện Đan Phượng của Sơn
Tây, nay thuộc Hà Tây – ND), còn mình thì đích thân đem đại binh đi tiếp
ứng. (Hoàng) Phùng Cơ giao chiến với Nguyễn Duật, đánh cho (Nguyễn)
Duật phải bỏ chạy. Con của (Hoàng) Phùng Cơ là (Hoàng Phùng) Gia
khuyên cha nên nhân đà thắng lợi mà đánh thẳng vào tận kinh thành, nhưng
(Hoàng) Phùng Cơ không nghe, lại còn nói: -Bắt (Nguyễn) Hữu Chỉnh bất
