03. Nguyễn Phúc Đài ba lần mắc lỗi
Nguyễn Phúc Đài là Hoàng tử thứ năm của Hoàng đế Gia Long, thân
mẫu là bà Thuận Thiên Cao Hoàng hậu (1768-1846). Ông được phong là
Kiến An Vương, bởi vậy, sử thường chép là Kiến An Vương Đài. Kiến An
Vương Đài sinh năm Ất Mão (1795), mất năm Kỉ Dậu (1849), thọ 54 tuổi.
Ông có tổng cộng 81 người con, gồm 40 trai và 41 gái. Bình sinh, ông có
nhiều điều được khen nhưng cũng có đến ba lần mắc lỗi. Sách Đại Nam
chính biên liệt truyện (Sơ tập, quyển 2) chép việc mắc lỗi của ông như sau:
“Khi mới lên ngôi, vua Minh Mạng từng đến nhà ông chơi, biết ông tiêu
xài lớn, bổng lộc không đủ dùng, bèn cho 20 quan tiền và dụ rằng: -Em
phải biết suy nghĩ, vì bổng lộc chính là mỡ béo của dân, cho nên, phải kính
cẩn dè xẻn, có thế mới nối được nghiệp nhà, chớ hoang phí mà tổn hại đến
đức. Ta vì thiên hạ mà giữ của, há đâu lại có thể lấy của công mà ban ơn
riêng được?
Năm Minh Mạng thứ mười bốn (tức năm 1833 – NKT), ông sai tên thuộc
viên trong phủ của mình là Lê Văn Quát ra Hà Nội để mua ngựa. (Lê Văn)
Quát liền tìm đường lên tận Cao Bằng để sách hỏi tiền của ở trong dân.
Quan Tuần phủ của phủ Lạng Sơn là Hoàng Văn Quyền biết được chuyện
này, liền tâu Vua, (Lê Văn) Quát bị xử tử, còn ông thì bị cắt bổng lộc trong
một năm.
Cũng vào năm ấy (tức năm 1833 – NKT), Lê Văn Khôi làm phản, ông
lấy cớ có người vợ lẽ là cháu gọi Lê Văn Khôi bằng cậu, xin Vua cho được
truất xuống làm hàng nô tì, nhưng Vua nói: -Cháu gọi bằng cậu là bên
ngoại, phép nước không khép tội bao giờ, nay đã truất xuống làm nô tì thì
chuẩn cho được trở về đoàn tụ. Việc này em không can hệ gì, không nên sợ
hãi quá như thế. Vậy, cứ chiếu theo lệ thường mà vào chầu hầu.
Ông cúi đấu tạ ơn”.
Lời bàn
Lần thứ nhất, Nguyễn Phúc Đài mắc lỗi tiêu xài hoang phí, sử không
chép rõ là hoang phí đến mức nào, nhưng chắc chắn là không nhỏ, bởi chưa
