nuốt đi nữa tự khắc cũng phải đổi đường toan tính. Mà từ đó mối binh tranh
cũng đến phải ngừng.
“Vậy mà Lữ Gia để cho Cù Hậu và Thiếu Quý gặp nhau, bêu chuyện
dâm ô ra khắp trong nước, cùng nhau làm thành cái mưu phụ thuộc vào nhà
Hán. Lại trùng trình ngày tháng, biểu qua thư lại, đợi đến khi họ đã sửa
soạn hành trang mới có thư cản ngăn, tiệc rượu không lành mới tính việc
nổi loạn! Kịp lúc quân Hán đã kéo vào bờ cõi, không còn biết xoay mưu
tính chước ra sao, bèn thí vua giết hậu để đi gấp đến bước diệt vong! Đâu
lại có hạng người lo nước như vậy mà mong làm nên công chuyện được?
“Vậy thấy cái cuồng của Cù Hậu và cái ngu của Lữ Gia mà biết cuộc bại
vong của họ Triệu đã gây nên, xây móng ngay từ lúc Anh Tề lấy vợ và
phong tước rồi”.
Nhưng đến một chỗ khác, sử thần Ngô Thời Sĩ nhường nới tay đối với
Lữ Gia và thể lượng cho cái khổ tiết của khách cô trung ấy:
“…Lữ Gia là thế thần họ Triệu, đương lúc chúa thơ ấu, nước nguy nghi,
đối với nước lớn không biết lấy lễ để thờ, toan tính cái chước giữ nước
mình cho bền vừng thì phương lược lại lầm lỡ, bên trong gây nên cái mưu
của Cù Hậu, bên ngoài chọc giận vua Hán, rồi không lượng sức, tự làm cho
chóng bại vong! Phiên Ngung không giữ được, rồi thế như đất lở không sao
cứu nổi đến nỗi mất hết cả phần đất nước cũ của vua An Dương trước,
khiến cho cái khu vực mà Hòa Trọng đã dựng ấy cũng thuộc về người Tàu
từ Hán đến Đường hàng 5,6 trăm năm!
“Truy nguyên đến cái vạ ban đầu thì Lữ Gia không tránh khỏi tội vậy.
Nhưng đó đều là những việc “đã rồi”. Gia riêng không lấy ấn tín nhà Hán
làm vinh, giữ vững cái thuyết cho nội phụ là không tiện, không thể bảo là
không trí.
