33) Việt Điện U Linh Tập của Lý Tế Xuyên (1 quyển)
Cũng như các triều đại trước trong 10 thế kỷ đô hộ xưa, họ rất lưu tâm
đến việc đồng hóa dân Việt để chúng ta quên nguồn mất gốc. Họ nhập cảng
các sách Tứ Thư, Ngũ Kinh, Tinh Lý (dùng sách đại toàn cả) và lập Tăng
Đạo để truyền bá rộng ra các nơi dân chúng đạo Phật và đạo Lão, ngoài
việc giảng dạy Nho Giáo. Trong giai đoạn này, bọn người đắc thời hơn cả là
các thầy âm dương, y phương, tăng đồ và đạo gia. Họ đã nhảy ra điều khiển
cả việc giáo dục.
Sau việt gột rửa cái tinh thần cố hữu là căn bản của mọi cá tính dân tộc
chúng ta, họ còn làm cả chuyện di phong, đảo tục nữa: đàn ông bị cấm
không được cạo đầu, đàn bà con gái phải bận quần dài, áo ngắn đúng như
dân của họ.
Thuế khóa định như sau: Mỗi mẫu ruộng phải nộp 5 thưng thóc. Mỗi
mẫu phù sa phải nộp một lạng tơ, mỗi cân tớ phải nộp một tấm lụa. Họ đặt
quan lại đốc thúc dân phu khai các mỏ vàng bạc. Hàng năm, quan bản cục
và nội quan được cử lập hội đồng xem xét lại rồi đưa vàng bạc về Tàu.
Tại các miền duyên hải, họ ép dân làm muối và cũng có sự kiểm soát gắt
gao. Muối làm được bao nhiêu cuối tháng phải nộp hết vào ty Đề Chưởng.
AI muốn buôn muối phải thương lượng với ty Bạc Chính (như Thương
Chính bây giờ). Họ khám xét xong rồi mới được đem bán. Nấu muối lậu
hay bán muối không có giấy phép phải tội rất nặng. Tại Vân Đồn, họ đặt
một cơ sở kiếm hạt trai. Mỗi ngày hàng ngàn người phải lặn xuống đáy biển
để mò ngọc.
Để kiểm tra dân chúng (có lẽ vì lý do chính trị), họ phát những “hộ
thiếp” ghi tên tuổi, trú quán của dân đinh đóng dấu vào giữa, một nửa vào
mặt thiếp, một nửa vào cuống. Nếu hai phần so không hợp với nhau, người
mang thiếp sẽ phải đi sung quân (đi đày).
