ứng với lời hịch khởi nghĩa của người anh hùng áo vải đó, trong khi đẳng
cấp quan liêu, trí thức thử thời nằm im như thóc. Hoặc giả nhân dân không
còn tin tưởng gì nữa ở nơi họ vì một số xu mị thời thế chạy theo địch, một
số đã tỏ ra bất tài bất lực trong cuộc đấu tranh. Lần này người được chọn
mặt gởi vàng là ông Lê Lợi và các đồng chí, phần lớn chỉ là những con
người thảo dã. Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc trong giai đoạn này so
sánh với các cuộc chiến tranh trước đây, có tính cách thuần túy nhân dân
hơn cả, vì khi khởi nghĩa các lĩnh tụ đa số là tuyệt đối là nông dân. Lúc này
đẳng cấp phong kiến đã rút gần hết vào hậu trường sân khấu.
Ông Lê Lợi là nhân vật thế nào thời bấy giờ?
Lúc thiếu thời, ông đã trông thấy cái cảnh quốc phá gia vong như các sĩ
phu khác giữa buổi ấy là lúc nhà Hồ sụp đổ, giặc Minh hiếp đáp đồng bào
nên tuy là dòng dõi nhà hào trưởng giàu có, ông đã nuôi chí lớn, không
muốn khoanh tay nhìn dân tộc chết dần chết mòn và phải sống cái sống
nhục nhã của người dân mất nước. Ngoài kinh sử, ông nghiên cứu cả binh
thư trận pháp để ứng dụng cái sở năng của mình vào việc cứu quốc sau này.
Ông dùng tiền bạc dư dật trong nhà để thu phục nhân tâm, kết nạp hiền sĩ
khắp nơi nên nổi tiếng Mạnh Thường Quân một phương. Bọn quan Tàu
thấy ông được nhân dân yêu mến chuộng cho người đến dụ, có khi dùng uy
thế để dọa nạt nhưng ông nhất định chối từ.
Ông thường nói với những người thân tín rằng: “Đại trượng phu sinh ra
ở đời để phò nguy cứu khổ, lưu tiếng lại nghìn năm, chớ đâu để làm tôi tớ
người ta!” Một mặt ông chuẩn bị thóc gạo, tiền bạc chờ ngày dùng đến.
Ngày đêm, ông cùng một số đồng chí là Lê văn An, Lê Văn Linh, Trịnh
Khả, Bùi Quốc Hưng, Nguyễn Xí, Lê Sát, Lý Triện, Trịnh Lỗi, Lê Ngân,
Đinh Lễ (rồi sau có Nguyễn Trãi và Trần Nguyên Hãn[1], cùng nhau bàn
mưu tính kế trong rừng núi miền Lam Sơn.
