VI. LÊ CUNG HOÀNG (1516 –
1527)
Theo Việt Nam Sử Lược cũng như nhiều cuốn sử do người Pháp viết
(Cours d’histoire D’Annam par Maybon et Russier. Pays d’Annam par
C.Luro…) trong khi nhà Hậu Lê xuống dốc có nhiều sự lộn xộn và rất bi
đát dưới đây:
Sau khi vua Tương Dực bị hạ sát thì bọn Trịnh Duy Sản họp các quan
trong triều tôn lập Mục Ý Vương là Quang Trị mới lên 8. Một người không
tán thành là Võ Tá Hầu Phùng mại bàn nên lập cháu ba đời vua Thánh Tông
là con của Cẩm GIang Vương lúc đó đã 14 tuổi. Bọn Trịnh Duy Sản sẵn lực
lượng quân sự trong tay thấy có sự phản đối liền đem chém ngay Phùng
Mại tại giữa Nghị Sự Đường, có lẽ để ra oai với những phần tử khác còn
lưỡng lự hoặc có ý chống họ.
Quang Trị lên ngôi chưa kịp đặt niên hiệu thì Trịnh Duy Đại anh của
Trịnh Duy sản cầm đầu phe đối thủ của Sản cướp thiếu quân đem vào
Thanh Hóa. Quang Trị vào Tây Kinh được ba hôm thì bị giết, vì lý do gì
không thấy sử nói tới.
Còn Cẩm Giang Vương là nói trên được bọn Trịnh Duy Sản tôn lập thay
cho Quang Trị tức là Chiêu Tông rồi đưa vào Tây Kinh, có lẽ tình thế bấy
giờ khẩn trương lắm. Giặc Trần Cao lợi dụng sự bối rối của triều đình liền
tiến qua sông Nhị đánh vào kinh thành rồi tiếm hiệu xưng vương ở đây. Thế
giặc lúc này rất lớn. Triều đình vòa tới Tây Kinh truyền hịch đi mọi nơi tập
trung quân đội ra Đông Đô trừ giặc.
Đứng đầu các tướng lĩnh và cựu thần bấy giờ là bọn Trịnh Duy sản,
Nguyễn Hoằng Dụ, Trịnh Tuy, Trần Chân chia binh đánh vào Đông Đô, vây
