NGUYỄN-VĂN-TƯỜNG ĐỊNH XÉ HÒA-
ƯỚC 25 THÁNG TÁM
VUA Hiệp-Hòa chết, Nguyễn-văn-Tường và Tôn-thất-
Thuyết tôn Dưỡng-Thiện là con trai Kiên-Thái-Vương và là
con nuôi vua Tự-Đức lên làm vua, lấy hiệu là Kiến-Phúc.
Nhiều người nghĩ rằng Nguyễn-văn-Tường tôn Dưỡng-
Thiện mà không lựa người khác có tư-cách hơn là vì con trai
Tường lấy chị Dưỡng-Thiện. Tường muốn vin vào vua mới để
tăng thế-lực.
Nhưng sự thực không thế.
Việc lập vua Hiệp-Hòa đã giúp cho Nguyễn-văn-Tường và
Tôn-thất Thuyết một món kinh-nghiệm. Vua mới, nếu lớn
tuổi, tất sẽ tìm cách thoát-ly quyền phụ-chánh mà tự ý giao-
thiệp với người ngoài. Lập thiếu-quân, Nguyễn-văn-Tường
giữ được cái thế chắc chắn là vua Kiến-Phúc sẽ không chịu
ảnh-hưởng nào khác, ngoài cái ý muốn của Tôn-thất-Thuyết
và Nguyễn-văn-Tường, ý muốn ấy là bài trừ người Pháp.
Vì hiệp-ước 25 tháng Tám 1883 là một viên thuốc đắng
hai người không nhắm mắt mà nuốt được trôi. Nó chỉ là một
cớ để hoãn binh.
30 tháng Chín 1883, sau khi Đô-đốc Courbet và Thượng-
sứ Harmand ra khỏi cửa Thuận, Tôn-thất-Thuyết lại khởi thế
công để khôi phục lại cái thanh-thế đã mất vì sự thất bại ở
cửa Thuận ngày 21 tháng Tám.
Buổi chiều, Thuyết ra lệnh cho đảng Văn-thân dự-bị sáng
