người chẳng chết. Cứ ngắc ngoải, dần mòn mà chết. Lúc đầu tập trung ở
khu nhà Hội đồng hàng xã, sau dồn về khu chợ hàng Trâu, hàng Lợn.
Khiếp quá, dọc đường từ làng Bung lên phố Giỗ, người chết đói la liệt hai
bên đường đấy nhà chị ạ!
Có lẽ lịch sử dân tộc Việt Nam sẽ không bao giờ quên, và không được phép
quên cái nạn đói thảm khốc năm bốn nhăm ấy. Cái nạn đói khủng khiếp đã
cướp đi hơn hai triệu sinh mạng con người. Cái nạn đói như một chứng tích
chép lại tội ác của giặc Nhật và bè lũ phát xít. Nó găm sâu trong tâm can
người Việt bởi sau trận chết đói ấy, người dân còn phải chết bởi nhiều hệ
luỵ từ trận đói tháng ba kinh hoàng. Sau chết đói, lại là chết dịch. Dịch từ
đâu ư? Từ chính những người đã chết đói, chết rét kia. Khi xác chết nhiều
quá, không đủ áo quan, người ta bó chiếu. Rồi chiếu cũng chẳng còn để bó
xác, người ta cứ thế bỏ xác lên xe bò, nhiều quá không xe xuể đành lấy dây
thừng thòng lọng vào cổ kéo vứt xuống hố rồi lấp đất. Sơ sài, qua loa. Xác
mới chồng lên xác cũ. Lớp đất lấp mỏng tang bên trên gặp mưa tháng ba,
toạt ra. Xác chết trồi lên, trương phình, bốc mùi, gặp mưa rã rời. Dòi bọ từ
các hố chôn lúc nhúc bò lan ra cả khu đất quanh hố chôn. Ruồi nhặng đậu
đen kịt, bay à à như vãi trấu. Mùi hôi thối theo gió lan khắp các làng lân
cận. Bệnh tả, thương hàn, phù thũng... lan nhanh như qua tay phù thuỷ.
Bệnh thành dịch khi ngấm qua nguồn nước, qua nguồn thức ăn, qua cả
những con rận còng ngo ngoe đám chân dài, cắm cái vòi của nó vào hút
máu người bệnh rồi lẩn sang người lành gây nên dịch sốt hồi quy có thể vật
đổ cả những con trâu mộng. Bao thân hình còm cõi vừa ngơ ngác ra khỏi
nạn đói còn chưa hoàn hồn lại bị vùi dập bởi dịch bệnh. Người ta lại chết.
Chết thảm khốc hơn. Có nhà chết không còn một ai. Có họ chết mất cả một
chi. Không khí tang tóc trùm khắp làng. Người chết lúc đầu còn được tổ
chức đưa đám theo phong tục. Sau chết nhiều quá, chẳng ai còn lo được
cho ai, nhà nào đành tự lo liệu chôn cất người nhà ấy. Khói đống giấm
ngoằn ngoèo bay lên từ khắp các ngõ xóm. Làn khói trắng xám nghi ngút
ấy cũng không át được mùi tử khí lan trong làng.
